สูตรอาหารป้องกันและปรับสมดุลสำหรับผู้ป่วยอัมพฤกษ์อัมพาตจากโรคหลอดเลือดสมอง (ตอนที่ 4)

สรรพคุณ

• ขับลม ระงับปวด
• กระตุ้นการไหลเวียนเลือด ขจัดเลือดคั่ง
• เสริมกำลังม้าม บำรุงไต ทำให้กระดูกแข็งแรง
  
  

เหมาะสำหรับ
ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะฟื้นตัว ระยะมีความบกพร่องหลงเหลือ ที่มีอาการอัมพฤกษ์ อัมพาตครึ่งซีก แขนขาชา ชาครึ่งซีก กล้ามเนื้อหดเกร็ง มีอาการปวดเกร็ง เคลื่อนไหวลำบาก

ส่วนประกอบ

• ซี่โครงหมู 250 กรัม
• ตู๋หัว 独活 15 กรัม
• ถั่วดำ 50 กรัม
• ขิงสด 2 แว่น
  
  

วิธีทำ

• นำซี่โครงหมูที่ตัดล้างทำความสะอาดดีแล้วมาใส่ลงในหมอตุ๋น เติมน้ำสะอาด 1-1.25 ลิตร
• ใส่ ตู๋หัว ถั่วดำ ขิงสด ลงไปตุ๋นพร้อมกัน ตุ๋นนาน 2 ชั่วโมง
  
  

วิธีรับประทาน
ดื่มน้ำซุป ทานซี่โครงหมูปริมาณพอเหมาะ รับประทาน 2-3 ครั้ง/สัปดาห์

รส หวาน เค็ม
ฤทธิ์ อุ่น
เข้าเส้นลมปราณ ม้าม กระเพาะอาหาร

สรรพคุณ

• บำรุงชี่ม้าม
• เพิ่มความชุ่มชื้นในกระเพาะลำไส้
• สร้างสารน้ำ
• สร้างกล้ามเนื้อ
• บำรุงผิวพรรณ
• บำรุงเลือด เสริมสร้างกระดูก
  
  

กลุ่มคนที่ไม่เหมาะกับการรับประทานกระดูกหมู
ผู้มีความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง ผู้มีภาวะอ้วน โรคหลอดเลือดหัวใจ ไม่ควรรับประทาน หรือรับประทานแต่น้อยอย่างระมัดระวัง

กลุ่มคนที่เหมาะกับการรับประทานกระดูกหมู

• คนปกติทั่วไป
• ผู้มีร่างกายอ่อนแอ ผู้มีร่างกายผอม เบื่ออาหาร เลือดลมไม่พอ
  
  

รส หวาน
ฤทธิ์ กลาง ไม่ร้อนไม่เย็น
เข้าเส้นลมปราณ ม้าม ไต

สรรพคุณ

• เพิ่มความชุ่มชื้นในปอด ลดความแห้ง ลดร้อน
• เพิ่มการไหลเวียนเลือด ขับน้ำ
• ขับลม ลดปวด
• บำรุงเลือด สงบจิตใจ
• บำรุงสายตา เพิ่มพลัง (ชี่) ม้าม
• บำรุงไต บำรุงอิน
• บำรุงผมให้ดำเงางาม
• แก้พิษ

กลุ่มคนที่ไม่เหมาะกับการรับประทานถั่วดำ
ผู้ที่ระบบการย่อยอาหาร กระเพาะลำไส้ทำงานไม่ดี ไม่ควรรับประทาน หรือ รับประทานแต่น้อยอย่างระมัดระวัง

กลุ่มคนที่เหมาะกับการรับประทานถั่วดำ
คนปกติทั่วไป

รส เผ็ดกระจาย ขม
ฤทธิ์ อุ่น
เข้าเส้นลมปราณ กระเพาะปัสสาวะ ไต

สรรพคุณ

• สลายความเย็นบริเวณผิวนอกของร่างกาย
• ขับลมชื้น ลดปวด ทำให้ข้อต่อเคลื่อนไหวคล่อง
• ใช้รักษาอาการหวัดจากลมเย็น ปวดศีรษะไม่มีเหงื่อ อาการปวดจากลมเย็นชื้น กล้ามเนื้อต้นคอแข็งเกร็ง ปวดเมื่อยบริเวณข้อ บวมน้ำจากลม แก้พิษฝีหนอง
  
  

กลุ่มคนที่ไม่เหมาะกับการรับประทานตู๋หัว
ผู้มีอาการปวดจากเลือดพร่อง ห้ามรับประทาน

รส เผ็ดกระจาย
ฤทธิ์ อุ่น
เข้าเส้นลมปราณ ปอด ม้าม กระเพาะอาหาร

สรรพคุณ

• ขับเหงื่อ ขจัดเสียชี่ที่เข้ามารุกรานบริเวณผิวนอก
• อุ่นม้ามกระเพาะอาหาร ระงับอาเจียนอุ่นปอด ระงับไอ
  
• แก้พิษ ปลา กุ้ง ปู
• แก้พิษยา
• ใช้รักษากลุ่มอาการถูกลมเย็นผ่านนอกเข้ามารุกราน ปวดศีรษะ เสมหะของเหลวคั่งค้าง ไอ อาเจียนจากกระเพาะเย็น
  
  

กลุ่มคนที่ห้ามรับประทานขิงสด
ผู้มีกลุ่มอาการร้อนในจากอินพร่อง กลุ่มอาการที่มีความร้อนสูงห้ามรับประทาน

กลุ่มคนที่เหมาะกับการรับประทานขิงสด
คนปกติทั่วไป

สรรพคุณ 

• บำรุงตับและไต
• ขับลม ทะลวงเส้นลมปราณให้ไหลเวียนสะดวก
  
  

เหมาะสำหรับ
ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ผู้ป่วยความดันโลหิตสูงที่มีอาการปวดเวียนศีรษะร่วมด้วย

ส่วนประกอบ

• เทียนหมา 天麻 15 กรัม
• ชวนซยง 川芎 10 กรัม
• พุทราจีน 大枣 3-4 ลูก
• เก๋ากี้ 枸杞 10 กรัม
• หัวปลาจีน (ปลาเฉา 草鱼) 1 หัว
• ขิงสด 3 แว่น
• เกลือปริมาณเล็กน้อย
  
  

วิธีทำ

• นำหัวปลาไปลงไปทอดในน้ำมันร้อนประมาณ 2-3 นาที ตักขึ้นพักไว้
• นำหัวปลา เทียนหมา ชวนซง พุทราจีน ขิงสด ที่ตัดล้างทำความสะอาดดีแล้วใส่รวมกันลงในหม้อตุ๋น
• เติมน้ำสะอาดปริมาณพอเหมาะในหม้อตุ๋น ทำการตุ๋นนาน 2 ชั่วโมง
• เติมเกลือปรุงรสตามชอบ
  
  

วิธีรับประทาน
ตักหัวปลาออก ดื่มน้ำซุปและทานเนื้อปลาปริมาณพอเหมาะ รับประทาน 2-3 ครั้ง/สัปดาห์

รส หวาน
ฤทธิ์ อุ่น ไม่มีพิษ
เข้าเส้นลมปราณ ตับ กระเพาะอาหาร

สรรพคุณ

• อุ่นกระเพาะ ปรับสมดุลม้ามกระเพาะอาหาร
• สงบตับ กดหยางตับลง
• ขับลม
• รักษาอาการปวด
• แก้ไข้มาเลเรีย
• บำรุงลำไส้
• บำรุงสายตา ทำให้ตาสว่างมองเห็นชัด
• ใช้รักษาอาการอ่อนเพลีย ปวดศีรษะ หยางตับลอยขึ้นสูง ภาวะความดันโลหิตสูง ไข้มาเลเรียเรื้อรัง
  
  

ข้อควรระวังในการรับประทานปลาเฉา
ไม่ควรรับประทานในปริมาณมาก กระตุ้นให้เกิดตุ่มหนองได้

กลุ่มคนที่เหมาะกับการรับประทานปลาเฉา

• คนปกติทั่วไป
• เหมาะสำหรับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดหัวใจ ไขมันในเลือดสูง เด็กเจริญเติบโตช้า บวมน้ำ วัณโรคปอด น้ำนมน้อยหลังคลอด
  
  

รส หวาน
ฤทธิ์ กลาง ไม่ร้อนไม่เย็น
เข้าเส้นลมปราณ ตับ

สรรพคุณ

• สงบตับระงับลม
• ระงับเกร็ง กดหยางตับลง
• ใช้รักษาอาการ ปวดศีรษะ วิงเวียน แขนขาชา อาการชักเด็ก ลมชัก อาการเกร็งจากบาดทะยัก
  
  

ข้อควรระวังในการรับประทานเทียนหมา
ผู้ที่เลือดลมพร่องอ่อนแอมาก ควรใช้อย่างระมัดระวัง

รส เผ็ดกระจาย
ฤทธิ์ อุ่น
เข้าเส้นลมปราณ ตับ ถุงหุ้มหัวใจ ถุงน้ำดี

สรรพคุณ

• เพิ่มการไหลเวียนเลือดและพลังลมปราณ (ชี่)
• ขับลม ระงับปวด
• ใช้รักษาประจำเดือนผิดปกติ ปวดประจำเดือน ประจำเดือนขาด ปวดท้อง มีก้อนในท้อง ปวดเสียดแทงบริเวณหน้าอกชายโครง ฟกช้ำเคล็ดขัดยอก ปวดศรีษะ ปวดไขข้อ
  
  

กลุ่มคนที่ห้ามรับประทานชวนซฺยง

• กลุ่มอาการอินพร่องไฟลุกโชน ห้ามรับประทาน
• กลุ่มอาการบนแกร่งล่างพร่องและกลุ่มอาการลมปราณอ่อนแอห้ามรับประทาน
  
  

รส หวาน
ฤทธิ์ อุ่น
เข้าเส้นลมปราณ ม้าม กระเพาะอาหาร

สรรพคุณ

• บำรุงม้ามปรับสมดุลกระเพาะอาหาร
• บำรุงลมปราณ (ชี่) สร้างสารน้ำ
• บำรุงเลือด สงบจิตใจ
• ผสานฤทธิ์ยาในตำรับให้สมดุลกัน
• ใช้รักษากลุ่มอาการม้ามกระเพาะอาหารพร่องอ่อนแอ ทานอาหารได้น้อย ถ่ายไม่เป็นก้อน เลือดพร่องหน้าเหลืองซีด อาการ “จ้างจ้าว 脏躁” ในสตรี  
• บำรุงร่างกายหลังคลอดหรือช่วงระหว่างมีประจำเดือน
• รับประทานเพื่อบำรุงความงาม ให้ผิวหน้า ผิวพรรณชุ่มชื้นมีเลือดฝาด
  
  

กลุ่มคนที่ห้ามรับประทานพุทราจีน

• ผู้มีกลุ่มอาการมีความชื้นสูง จุกเสียด แน่นท้องกระเพาะอาหารห้ามรับประทาน
• ผู้ป่วยโรคเบาหวาน ผู้มีความร้อนชื้นสูง ผู้มีฝ้าที่ลิ้นสีเหลือง ไม่ควรรับประทาน
  
  

กลุ่มคนที่เหมาะกับการรับประทานพุทราจีน
คนปกติทั่วไป

รส หวาน
ฤทธิ์ กลาง ไม่ร้อนไม่เย็น
เข้าเส้นลมปราณ ตับ ไต ปอด

สรรพคุณ

• บำรุงตับและไต
• บำรุงสายตา ทำให้ตาสว่าง มองเห็นชัดเจน
• ให้ความชุ่มชื้นกับปอด
• ใช้รักษาอาการวิงเวียน ตามัว น้ำกามเคลื่อน เบาหวาน อาการไอเรื้อรังจากอินพร่อง อาการไอจากวัณโรค
  
  

กลุ่มคนที่ห้ามรับประทานเก๋ากี้

• ผู้ที่เป็นไข้ตัวร้อนแบบร้อนแกร่ง (ไข้จากหวัด ไข้จากการติดเชื้อ) ห้ามรับประทาน
• ผู้มีกลุ่มอาการม้ามพร่องทำให้มีความชื้นจากภายในห้ามรับประทาน
• ผู้มีกลุ่มอาการท้องเสียถ่ายท้องห้ามรับประทาน
  
  

สรรพคุณ

• เพิ่มการไหลเวียนเลือด ทะลวงเส้นลมปราณให้ไหลเวียนคล่องสะดวก
  
• ทำจิตใจสงบ สมองผ่อนคลาย
  
  

เหมาะสำหรับ
ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่มีอาการอัมพาตครึ่งซีก เคลื่อนไหวแขนขาไม่คล่อง มือเท้าขา พูดจาติดขัด ปากเบี้ยว ใจสั่น ใจหวิว นอนไม่หลับ ขี้หลงขี้ลืม ลิ้นซีดคล้ำ มีจุดหรือรอยจ้ำเลือดที่ลิ้น

ส่วนประกอบ

• ตานเซิน 丹参 15 กรัม
• พุทราจีน 红枣 5 ลูก
• กบ 250 กรัม
• ขิงสด 2 แว่น
• เหล้าจีนที่ทำจากข้าว 米酒 1 ช้อนโต๊ะ
• เกลือปริมาณเล็กน้อย
  
  

วิธีทำ

• นำเนื้อกบที่ลอกหนัง นำเครื่องในออก และตัดล้างทำความสะอาดดีแล้ว มาใส่ลงในหม้อตุ๋น
• นำเครื่องปรุงทั้งหมดที่เตรียมไว้มาใส่รวมกันในหม้อตุ๋น เติมน้ำสะอาดปริมาณพอเหมาะ
• ตั้งหม้อต้มด้วยไฟแรงจนน้ำเดือด ช้อนฟองออกจากน้ำซุป ต้มด้วยไฟอ่อนต่ออีก 2 ชั่วโมง
  
  

วิธีรับประทาน
ดื่มน้ำซุป ทานเนื้อในปริมาณพอเหมาะ 2-3 ครั้ง/สัปดาห์

รส หวาน
ฤทธิ์ เย็น
เข้าเส้นลมปราณ กระเพาะปัสสาวะ ไต กระเพาะอาหาร

สรรพคุณ《日华子本草》

• ดับร้อน แก้พิษ
• บำรุงร่างกาย
• ขับน้ำ ลดบวม
• ใช้รักษาอาการบวมน้ำจากความผิดปกติของหัวใจ บวมน้ำจากโรคไต คางทูม ประจำเดือนขาด ประจำเดือนมามากเกิน  ไอ หอบ โรคหัด มีไข้จากร่างกายอ่อนแอ ฝีหนอง โรคบิด สำลัก อาเจียน ฯลฯ
  
  

ข้อควรระวังในการรับประทานเนื้อกบ

• การรับประทานเนื้อกบในปริมาณมากเกินไป  มักจะทำให้เกิดความความร้อนและความชื้นขึ้นในร่างกาย
• สตรีมีครรภ์ไม่ควรรับประทาน
• ในเนื้อกบมีตัวอ่อนของพยาธิที่เป็นอันตราย จึงไม่ควรทานเนื้อกบดิบ ไม่ผ่านการปรุงสุก หรือ ปรุงสุกไม่ทั่ว
  

รส ขม
ฤทธิ์ เย็นเล็กน้อย
เข้าเส้นลมปราณ หัวใจ ตับ

สรรพคุณ

• เพิ่มการไหลเวียนเลือด ขจัดเลือดคั่ง
• ทะลวงเส้นลมปราณ ระงับปวด
• ดับร้อนในหัวใจ แก้หงุดหงิด
• ใช้รักษาอาการเจ็บหน้าอกจากหัวใจขาดเลือด ปวดช่องท้อง ปวดซี่โครง มีก้อนในช่องท้อง ปวดจากความร้อน หงุดหงิด นอนไม่หลับ ประจำเดือนผิดปกติ แผลปวดบวม
  
  

ข้อควรระวังในการรับประทานตานเซิน

• ผู้ป่วยที่มีประเดือนมามากเกินโดยไม่ใช่กลุ่มอาการเลือดคั่งห้ามรับประทาน
• สตรีมีครรภ์รับประทานอย่างระมัดระวัง
• ไม่ควรใช้หรือรับประทานร่วมกับหลีหลู 藜芦
  

------------------------

บทความโดย
แพทย์จีน ปณิตา กาสมสัน (หมอจีน หลู เหมียว ซิน)
卢苗心 中医师
TCM. Dr. Panita Kasomson (Lu Miao Xin)
คลินิกฟื้นฟูอัมพฤกษ์อัมพาตและโรคทางระบบประสาท

อ้างอิง

1. 黄燕 陈达灿 杨志敏 等. 中风中西医结合慢性病防治指导与自我管理丛书[M]北京：人民卫生出版社 2013.11
2. 孟诜 张鼎. 中华养生经典.食疗本草[M]：中华书局2011.11.1
3. 食材大全. 苹果绿养生网https://www.pingguolv.com/