ภาวะอาการ โรคที่เกิดกับเด็กเล็กและมุมมองแพทย์จีนในการรักษา

ทารกอ่อนแอ  Fetal weakness  胎怯  (胎怯)   Tāi qiè 胎弱  (胎弱)   Tāi ruò
ภาวะบกพร่องแต่กำเนิด  หรือทารกมีภาวะชี่และเลือดพร่อง  ทำให้เมื่อคลอดออกมาแล้วพบผิวหนังบอบบาง  ผมไม่งอก  เนื้อตัวและแขนขาเย็น  หน้าไม่มีสีเลือด  กล้ามเนื้อเหี่ยว รวมไปถึงภาวะร่างกายอ่อนแอห้าประการ

ภาวะพัฒนาการช้าห้าประการ  Five retardations 五遲  (五迟) Wǔ chí
เป็นโรคเกี่ยวกับพัฒนาการในวัยเด็กเล็กประการใดประการหนึ่งหรือทั้งห้าประการ  ได้แก่  การยืน  การเดิน  การงอกของผม  การงอกของฟัน  และการพูด  ช้ากว่าเด็กปกติ  สาเหตุเกิดจากความบกพร่องแต่กำเนิด พลังของไตอ่อนแอ  หรือภาวะทุพโภชนการหลังคลอด  ชี่และเลือดอ่อนแอ  ทำให้การเจริญเติบโตมีพัฒนาการช้ากว่าเด็กปกติ

ภาวะอ่อนแอห้าประการ  Five limpnesses / flaccidity 五軟  (五软) Wǔ ruǎn
เกิดจากชี่ที่ได้รับมาแต่กำเนิดไม่เพียงพอ  หรือภาวะทุพโภชนาการหลังคลอด  หลังป่วย  แล้วร่างกายได้รับการบำรุงเพื่อฟื้นฟูได้ไม่เพียงพอ  ภาวะชี่และเลือดพร่อง  เหล่านี้จะทำให้ร่างกายของเด็กอ่อนแรง  โดยมีอาการแสดงออกที่ก้านคอ  ปาก  มือ  เท้า  และกล้ามเนื้ออ่อนแรงไม่มีกำลัง  เช่น เด็กอ่อนปวกเปียก (Floppy child)

ภาวะเกร็งห้าประการ  Five stiffnesses 五硬  (五硬) Wǔ yìng
เป็นโรคของเด็กแรกเกิด  เกิดจากพลังของหยางยังไม่สมบูรณ์  หรือถูกความเย็นเข้าจับและเลือดหนืด  จึงทำให้ที่ห้าส่วนของร่างกาย  ได้แก่  มือ  เท้า  ปาก  ก้านคอ  และผิวหนังมีอาการเย็นและเกร็งเกิดขึ้น โดยตัวจะเย็นด้วย  เช่น  โรคเด็กสมองพิการ (Cerebral palsy)

ขม่อมบุ๋ม  Depressed fontanel  囟陷 (囟陷) Xìn xiàn
เป็นภาวะที่ขม่อมศีรษะเว้าลง  สาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากความบกพร่องแต่กำเนิด  หรือท้องเสียติดต่อกันเป็นเวลานาน  มีอาการชักเรื้อรัง  ทำให้ชี่และเลือดอ่อนแอ  อวัยวะภายในพร่องไม่สามารถให้การหล่อเลี้ยงขึ้นไปยังส่วนศีรษะได้ดี  ในทารกแรกเกิดที่อายุไม่เกิน 6 เดือน จะมีกระหม่อมศีรษะเว้าลงเล็กน้อย  ถ้าไม่มีอาการไม่สบายอื่นๆ  ถือว่าเป็นปกติ

ขม่อมนูน  Bulging fontanel  囟塡  (囟填)  Xìn tián
เป็นภาวะโรคที่ขม่อมศีรษะตึงแน่นหรือนูนขึ้น   มักพบในเด็กที่มีอาการเป็นไข้หรือชักกระตุก  และยังพบได้ในภาวะความเย็นจับตัวและชี่ติดขัดได้เช่นกัน

เด็กตัวร้อนระหว่างเจริญเติบโต   Growth fever  變蒸  (变蒸)  Biàn zhēng
ในกระบวนการเจริญเติบโตของเด็กอาจพบอาการ  เช่น  ตัวร้อน  ชีพจรยุ่งเหยิงหรือมีเหงื่อออกได้เป็นปกติไม่ได้ป่วยเป็นโรคภัยใดๆ

หลังค่อม Tortoise back 龜背  (龟背) Guī bèi
เป็นภาวะที่กระดูกสันหลังโค้งงอและนูนขึ้นเป็นหลังเต่า  สาเหตุเกิดจากธาตุกระดูกในเด็กยังอ่อนแอ  หากนั่งในท่าก้มมากๆ เป็นเวลานานโดยไม่ได้รับการดูแลให้นั่งอย่างถูกต้อง  จะทำให้กระดูกสันหลังเสียหายและผิดรูปไป  หรือพบในเด็กขาดอาหารบำรุงเลี้ยง  ทำให้การเจริญเติบโตผิดปกติไป

ภาวะที่กระดูกอกผิดรูป หรือ อกไก่ Pigeon chest 龜胸  (龟胸) Guī xiōng; 鷄胸  (鸡胸) Jī xiōng  เป็นภาวะที่กระดูกอกผิดรูปนูนขึ้นคล้ายอกไก่  หรือเป็นรูปหลังเต่า  ร่วมกับร่างกายซูบผอม  อ่อนเพลีย หายใจสั้นและเบา   พบในโรคกระดูกอ่อน

เด็กหัวโตผิดปกติ   Un-united skull 解顱  (解颅) Jiě lú
มีอาการแสดงออกคือศีรษะโตกว่าปกติ  กระหม่อมหน้าและหลังกว้าง  สาเหตุเกิดจากร่างกายบกพร่องแต่กำเนิด  การบาดเจ็บภายในกะโหลกศีรษะ  หรือพิษร้อนคั่งค้างสะสม  น้ำและความชื้นคั่งค้างอยู่ในศีรษะ

Malnutrition (Infantile) 疳  (疳)    Gān 疳癆  (疳痨) Gān láo
ภาวะทุพโภชนาการ  เกิดจากขาดสารอาหารจนส่งผลกระทบต่อม้ามและกระเพาะอาหาร  สารน้ำและชี่พร่อง  หรือ ขาดนมแม่ รวมไปถึงภาวะทุพโภชนาการแบบอื่น จึงส่งผลต่อการเจริญเติบโต  ทำให้ร่างกายอ่อนแอซูบผอม

น้ำลายไหลมากผิดปกติ  Dribbling 滯頤  (滞颐) Zhì yí; 小兒多涎 (小儿多涎)  Xiǎo ér duō xián
เป็นโรคของเด็กเล็กที่ร่างกายไม่สามารถเก็บกักน้ำลายไว้ได้ตามปกติ  สาเหตุเกิดจากม้ามถูกเย็นและมีภาวะพร่อง  หรือมีความร้อนสะสมอยู่ในม้ามและกระเพาะอาหาร  น้ำลายถูกเก็บไว้ไม่ได้  จึงทำให้เกิดอาการน้ำลายไหลยืดอยู่ตลอดโดยควบคุมไม่ได้

ฝ้าขาวในช่องปาก โรคเชื้อราในช่องปาก  Thrush 鵝口瘡  (鹅口疮)   É kǒu chuāng;  雪口 (雪口) Xuě kǒu
เป็นโรคของช่องปาก  มีอาการแสดงคือเกิดฝ้าสีขาวเป็นแผ่นขึ้นในช่องปากและลิ้น  สาเหตุเกิดจากร่างกายได้รับพิษจากภัยต่างๆ หรือเกิดความร้อนคั่งขึ้นในหัวใจและม้าม  ความร้อนเผาขึ้นไปที่ช่องปากและลิ้น

แผลร้อนใน  Aphtha 口瘡  (口疮) Kǒu chuāng
เป็นโรคของช่องปาก  ริมฝีปาก  กระพุ้งแก้ม  ลิ้น  หรือเหงือกเกิดเป็นแผลที่ตรงกลางเว้า  และรอบๆ เป็นวงสีแดง  ร่วมกับอาการเจ็บแสบเป็นๆ หายๆ  สาเหตุเกิดจากหัวใจและม้ามร้อน หรือไฟกำเริบจากอินพร่อง  ทำให้เกิดความร้อนขึ้นไปส่งผลกระทบต่อเยื่อบุช่องปาก

ฝ้าเหลืองที่เหงือก  Gingival eruption 馬牙  (马牙)  Mǎ yá
เป็นจุดสีเหลืองหม่นที่เกิดกระจายตามเหงือกในทารกแรกเกิด  โดยทั่วไปไม่ส่งผลกระทบใดๆ ต่อการดูดนมของเด็กและหายเองได้  ไม่จำเป็นต้องทำการรักษา

ลิ้นบวมแข็ง  Wooden tongue 木舌  (木舌) Mù shé
มักพบกับเด็กเล็ก  มีอาการตัวลิ้นบวมใหญ่และแข็งคับปาก จนกระดกลิ้นไม่ได้  แต่ไม่มีอาการเจ็บปวด   สาเหตุเกิดจากความร้อนที่คุคั่งอยู่ในหัวใจและม้ามกระทบขึ้นข้างบน

เบื่ออาหาร Anorexia 厭食  (厌食) Yàn shí
เป็นโรคที่สังกัดภาวะชี่คั่งค้าง  มีสาเหตุจากการถูกเลี้ยงอย่างตามใจ  ชี่ของม้ามและกระเพาะอาหารอ่อนแอ  .หรือผลกระทบจากอารมณ์กลัวอ้วน  เมื่อนานเข้าก็จะทำให้เกิดอาการเบื่ออาหาร  ร่างกายผ่ายผอม  ผอมแห้งแรงน้อย

ชักในเด็ก  Infantile convulsion 驚風  (惊风)   Jīng fēng 
เกิดจากสาเหตุและโรคได้หลายชนิด  เด็กจะมีอาการไม่ได้สติ  เกร็ง  ชักกระตุก เป็นอาการสำคัญ

ชักเฉียบพลัน  Acute infantile convulsion 急驚風  (急惊风) Jí jīng fēng
มีอาการหมดสติ  ตาค้าง  ขากรรไกรแข็ง  คอบ่าเกร็ง  แขนขาชักกระตุก  สาเหตุเกิดจากได้รับพิษภัยที่มากับฤดูกาล  ลำไส้และกระเพาะอาหารมีภาวะร้อนคั่ง  ภาวะเสลดและอาหารคั่งค้าง

ชักเรื้อรัง  Chronic infantile convulsion 慢驚風 (慢惊风) Màn jīng fēng
การชักมีตั้งแต่มือเท้าขยับนิดๆ  ไปจนถึงการชักกระตุกที่เป็นๆ หายๆ  ร่วมกับอาการอ่อนเพลีย  หน้าซีดขาว  อุจจาระเป็นสีเขียว  สาเหตุเกิดจากชี่และเลือดพร่อง  หรือแปรเปลี่ยนต่อเนื่องจากชักเฉียบพลัน

ชักจากม้ามพร่อง   Chronic spleen wind 慢脾風 (慢脾风)  Màn pí fēng
เกิดจากการอาเจียนหรือท้องเสียเป็นเวลานาน  ทำให้ชี่ของม้ามพร่อง  และตับไม่สามารถหล่อเลี้ยงเส้นเอ็นทำให้เกิดอาการชัก  มีอาการแสดงคือตาปิด  หัวสั่น  ใบหน้าและริมฝีปากมีสีเขียว  เหงื่อออก  ผิวเย็น  มือเท้าชักกระตุกเล็กน้อย  อ่อนเพลีย  ซึมไม่พูดจา  อาเจียนเป็นน้ำใส

โรคลมชักในเด็ก  Epilepsy 癲癎  (癫癎) Diān xián 癲疾  (癫疾) Diān jí; 癎病  (癎病) Xián Bing
เป็นโรคทางสมองที่เกิดได้จากสาเหตุหลายประการ  เช่น  การถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์  การตกใจอย่างรุนแรง  การสูญเสียการควบคุมทางอารมณ์   ผลกระทบจากอาหารที่รับประทาน   ตลอดจนเป็นโรคตามมาจากโรคทางสมองอื่นๆ  จากการมีไข้สูง  ได้รับพิษจากอาหารและยา  การบาดเจ็บของศีรษะ  เป็นต้น  ทำให้ลมกับเสลดหรือลิ่มเลือดไปอุดกั้นช่องสมอง รบกวนจิต ทำให้เกิดอาการชักที่เป็นแบบฉบับคือผู้ป่วยล้มลงหมดสติฉับพลัน  แขนขาชักกระตุก  น้ำลายฟูมปาก  เมื่อผ่านไปชั่วขณะหนึ่งจะฟื้นคืนสติกลับมาเอง  ซึ่งอาการจะกำเริบเป็นพักๆ  

ไข้ทรพิษ หรือฝีดาษ  Smallpox 痘瘡  (痘疮) Dòu chuāng; 天花  (天花) Tiān huā เป็นโรคติดต่อที่รุนแรงโดยผิวหนังจากมีการออกตุ่มเป็นลักษณะพิเศษ    โดยทั่วไปผู้ป่วยจะมีอาการไข้ก่อนแล้วตามมาด้วยการออกตุ่ม  ที่เริ่มจากเป็นจุดเล็กๆ  แล้วขยายใหญ่กลายเป็นตุ่มน้ำขุ่น แล้วแห้งและตกสะเก็ด 

หัด Measles 麻疹  (麻疹) Má zhěn
เป็นโรคติดต่อจากการรับเชื้อหัด  เชื้อจะเข้าไปสะสมอยู่ในปอดและม้าม  แล้วกระจายไปตามหลอดเลือดไปออกยังผิวหนัง  มีอาการที่สำคัญคือเป็นไข้  ไอ  น้ำมูกน้ำตาไหล  มีผื่นขึ้นทั้งตัว  เมื่อผื่นเริ่มถอยก็จะค่อยๆ ลอกและเหลือรอยไว้

หัดเยอรมัน  Rubella 風疹  (风疹) Fēng zhěn 風痧(病) 风痧（病）fēng shā (Bìng) เป็นโรคผื่นที่เกิดจากพิษภัยจากลมร้อนรุกเข้าที่ส่วนผิวภายนอก  และไปจับอยู่ที่ส่วนเว่ยที่ควบคุมโดยปอด  ทำให้เกิดอาการมีไข้ต่ำๆ  ไอ  ผื่นออกทั้งตัว  ต่อมน้ำเหลืองที่หลังหูและท้ายทอยบวมโต

อีสุกอีใส Chickenpox  水痘  (水痘)   Shuǐ dòu; 水疱  (水疱)   Shuǐ pào; 水花  (水花)   Shuǐ huā 水瘡   (水疮)   Shuǐ chuāng  เป็นโรคผื่นพุพอง  มีอาการแสดงที่สำคัญคือเป็นไข้  ผิวหนังเกิดผดผื่น  ตุ่มน้ำ  ปะปนกับแผลเดิมที่ตกสะเก็ด  สาเหตุเกิดจากถูกพิษลมจากภายนอกที่มากับฤดูกาล แล้วเกิดภาวะร้อนชื้นสะสมขึ้นภายในผุดออกที่ผิวหนัง

คางทูม   Mumps 痄腮  (痄腮)  Zhà sāi 腮腫  (腮肿) Sāi zhǒng
เป็นโรคติดต่อ  เกิดจากพิษร้อนชื้นรุกเข้าสู่ร่างกายแล้วไปอุดกั้นเส้นลมปราณเส้าหยาง   ทำให้เกิดอาการเป็นไข้บริเวณใต้หูจะมีอาการบวมเจ็บ

คอตีบ  Diphtheria  白喉  (白喉)   Bái hóu; 白纏喉  (白缠喉)  Bái chán hóu
เป็นโรคติดต่อ  เกิดจากเชื้อคอตีบที่เป็นพิษร้อนแห้งไปจับตัวอยู่ที่บริเวณลำคอและคอหอย  ทำให้เกิดภาวะอินและน้ำสึกหรอ   อาการสำคัญคือเป็นไข้  เจ็บคอ  มีเยื่อสีขาวติดอยู่บนลำคอ  คอหอย  จมูก  ซึ่งเขี่ยไม่ค่อยออก

ไอกรน  Whooping cough 頓咳  (顿咳)  Dùn ke
เป็นโรคติดต่อที่เกิดจากเชื้อที่ระบาดตามฤดูกาลรุกเข้าปอด  แล้วอุดกั้นทางเดินหายใจ  ทำให้ชี่ของปอดทวนขึ้นข้างบน   อาการสำคัญคือไอซ้ำๆ กันเป็นชุดๆ   เมื่อหยุดไอจะหายใจเข้าลึกๆ เป็นเสียงวู้บ  

สะดือแฉะ  Umbilical dampness 臍濕  (脐湿) Qí shī
เป็นโรคของเด็กแรกเกิด  หลังจากโคนสายสะดือหลุดออกแล้วที่สะดือยังมีน้ำข้นๆ ซึมออกมาอยู่ตลอด  ไม่แห้ง  เป็นโรคในกลุ่มผิวหนังอักเสบเป็นหนองที่มีสาเหตุเกิดจากน้ำและความชื้นที่สกปรกแทรกเข้า

แผลสะดือ Umbilical sores  臍瘡  (脐疮) Qí chuāng
เป็นโรคอักเสบเป็นหนองที่บริเวณสะดือของทารกแรกเกิด  มีอาการบวมแดงร้อน  กระทั่งเป็นแผลมีน้ำหนองไหล   สาเหตุเกิดจากน้ำและความชื้นที่สกปรกแทรกเข้า

ไส้เลื่อนที่สะดือ  Umbilical hernia 臍疝  (脐疝) Qí shàn; 臍突  (脐突)  Qí tū
เกิดขึ้นจากทารกเจริญเติบโตไม่สมบูรณ์  หรือหลังจากคลอดแล้วทารกร้องไห้และดิ้นมากเกินไป  ทำให้เยื่อบุลำไส้หลุดเข้าไปในสะดือ  มีอาการสำคัญคือที่บริเวณสะดือปูดโปนขึ้นจนเห็นผิวหนังบางใส  สามารถกดให้ลำไส้เคลื่อนกลับเข้าไปได้

ร้อนในทารกแรกเกิด  Fetal heat 胎熱  (胎热) Tāi rè
เป็นกลุ่มอาการร้อนที่แสดงออกมาตามร่างกายของทารกแรกเกิด  สาเหตุเกิดจากทารกได้รับพิษร้อนตั้งแต่อยู่ในครรภ์

ไอในทารกแรกเกิด  Neonatal cough 百晬內嗽  (百晬内嗽) Bǎi zuì nèi sou
เป็นอาการไอมีเสมหะและหายใจลำบากในทารกแรกที่เกิดภายในหนึ่งร้อยวันหลังคลอด

หืดในทารก Infantile asthma 小兒哮喘  (小儿哮喘) Xiǎo ér xiāo chuǎn
มีอาการแสดงคือ การหายใจลำบากเป็นพักๆ ร่วมกับมีเสียงดังวี๊ด

หอบเฉียบพลันในเด็กเล็ก Horse-spleen wind 馬脾風  (马脾风) Mǎ pí fēng
รายที่เป็นรุนแรงจะพบว่ามีอาการอกนูนขึ้น  ปอดขังลม  หายใจหอบ  แน่นหน้าอก  ปีกจมูกพัด  ถ่ายปัสสาวะและอุจจาระไม่ออก  กระวนกระวาย  สาเหตุเกิดจากพิษภัยจากความเย็นอุดกั้นปอด  เมื่อคั่งอยู่เป็นเวลานานก็ทำให้เกิดความร้อนขึ้น  และชี่ของปอดกระจายไม่ได้ตามปกติ

ภาวะอ่อนเพลียมีไข้จากอากาศร้อน  Summer non-acclimatization 疰夏 (疰夏) Zhù xià เกิดขึ้นในฤดูร้อนโดยมีอาการอ่อนล้าอยากนอน  มีไข้ต่ำๆ  และเบื่ออาหาร เป็นภาวะที่สังกัดโรคตัวร้อนเป็นไข้ตามฤดูกาล   สาเหตุเกิดจากอากาศร้อนชื้นรุกเข้าสู่ร่างกายแล้วไปอุดกั้นกั้นม้ามและกระเพาะอาหาร  หรืออากาศร้อนทำลายเจิ้งชี่  ทำให้ม้ามทำหน้าที่ลำเลียงไม่ได้ตามปกติ  จึงเกิดอาการดังกล่าวขึ้น

กรีดร้องเวลากลางคืน  / ร้องไห้เวลากลางคืนจากความกลัว Night crying 夜啼  (夜啼)  Yè tí เป็นโรคของเด็กเล็กที่มีอายุไม่เกิน 1 ขวบ  มักกรีดร้องและร้องไห้ไม่หยุดในเวลากลางคืน  กระทั่งร้องจนถึงสว่าง  แต่ในเวลากลางวันกลับเป็นปกติ   สาเหตุเกิดจากม้ามถูกความเย็น  หัวใจถูกความร้อน  และการตกใจกลัว

กลัวคนหรือสิ่งที่ไม่คุ้นเคย  Fright seizure 客忤  (客忤) Kè wǔ
สาเหตุเกิดจากจิตของเด็กเล็กยังไม่เข้มแข็ง   เกิดอาการตกใจกรีดร้องร้องไห้  กระทั่งหน้าถอดสี  อาเจียน  ถ่ายปัสสาวะอุจจาระ  ปวดท้อง

ดีซ่านในทารก  Neonatal jaundice  胎黃  (胎黄) Tāi huáng 胎疸  (胎疸) Tāi dǎn เป็นโรคที่ผิวหนัง  เยื่อบุผิว  ตาขาวของทารกมีสีเหลือง   สาเหตุเกิดจากถูกพิษร้อนชื้น  หรือพิษชื้นขุ่นอุดกั้น 

ตัวแดงในทารกแรกเกิด Fetal redness 胎赤  (胎赤)  Tāi chì
 (1) หมายถึงผิวของเด็กแรกเกิดมีสีแดงเหมือนทาสี  สาเหตุเกิดจากการได้รับพิษร้อนขณะอยู่ในครรภ์  (2) หมายถึงที่ปลือกตาของทารกเป็นแผลและมีสีแดง  (3) โรคไทเฟิง (หมายถึงหลังคลอดแล้วทารกแรกเกิดมีอาการตัวร้อน  ผิวมีสีแดงก่ำเหมือนกับถูกไฟ  สาเหตุเกิดจากมารดาขณะตั้งครรภ์ทานของเผ็ดร้อนมากเกินไป  ความร้อนสะสมในม้ามและกระเพาะอาหารจนส่งผลต่อทารกในครรภ์

สอบถามข้อมูลการรักษา
ทีมหมอจีน LINE OA : @huachiewTCM