เข้าใจอาการปวดศีรษะ.....สัญญาณเตือนจากร่างกาย

เข้าใจอาการปวดศีรษะ.....สัญญาณเตือนจากร่างกาย

คนส่วนใหญ่ในยุคปัจจุบันมักจะทำงานหนัก จนเวลาเจ็บป่วยเล็กๆ น้อยๆ ก็มักจะหาซื้อยาทั่วไปมารับประทานเอง เน้นความสะดวกสบายเป็นหลัก อย่างเช่นอาการปวดศีรษะ เป็นอาการหนึ่งที่ใครหลายคนมักจะซื้อยาแก้ปวดมารับประทานเอง แต่การใช้ยาแก้ปวดเกินขนาดอาจส่งผลเสียต่อตับ ไต และกระเพาะอาหารได้ นอกจากนี้หากใช้ยาแก้ปวดเป็นเวลานาน อาจทำให้เกิดการพึ่งพายาและทำให้อาการปวดศีรษะรุนแรงขึ้นได้ ซึ่งมักพบรูปแบบอาการปวดศีรษะเปลี่ยนแปลงไป เช่น ปวดศีรษะรุนแรง ใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก มือเท้าอ่อนแรง สายตามัว บางครั้งมีอาการวูบหมดสติ หรือมีไข้ หรือปวดต้นคอแข็งตึงร่วมด้วย เป็นต้น หากพบอาการเหล่านี้ควรรีบเข้ารับตรวจวินิจฉัยและรักษาอย่างทันท่วงที เนื่องจากอาจทำให้เสียโอกาสในการรักษาให้หายขาดได้

  อาการปวดศีรษะเป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในทางคลินิก ตามแนวทางมาตรฐานที่ใช้ทั่วโลกในการวินิจฉัยและจำแนกประเภทของอาการปวดศีรษะ (ICHD-3) ได้แบ่งอาการปวดศีรษะออกเป็น ปวดศีรษะแบบปฐมภูมิและทุติยภูมิ ปวดศีรษะแบบปฐมภูมิ ได้แก่ อาการปวดไมเกรน ปวดศีรษะจากความเครียด ปวดศีรษะจากเส้นประสาทไตรเจมินอล และอื่นๆ ส่วนปวดศีรษะแบบทุติยภูมิ อาจเกิดจากอุบัติเหตุที่ศีรษะหรือต้นคอ โรคหลอดเลือดสมอง โรคอื่นๆ ที่ไม่เกี่ยวกับหลอดเลือดสมอง การใช้หรือหยุดใช้สารบางอย่าง การติดเชื้อ อาการปวดศีรษะที่เกิดจากโรคเดิม เช่น เคยมีรอยโรคบริเวณกระโหลกศีรษะ ต้นคอ ตา หู จมูก ไซนัส ฟัน ปาก หรือโครงสร้างใบหน้าหรือกระดูกต้นคอมีปัญหา หรืออาการศีรษะที่เกิดจากความผิดปกติทางจิต เป็นต้น

  ในบรรดาคนที่มีอาการปวดศีรษะทั้งหมด ส่วนใหญ่มักเป็นอาการปวดศีรษะแบบปฐมภูมิคิดเป็นร้อยละ 90  โดยอาการปวดศีรษะจากความเครียดพบได้บ่อยที่สุด ตามสถิติพบว่าในตลอดชีวิตของคนเราจะมีอาการปวดศีรษะที่เกิดจากความเครียดได้บ่อยถึงร้อยละ 30-78 ส่วนอาการปวดศีรษะไมเกรนต่างจากปวดศีรษะจากความเครียด คือ มักจะมีอาการปวดที่ข้างใดข้างหนึ่งของศีรษะ โดยปวดศีรษะจากความเครียดจะมีอาการปวดเหมือนถูกกด บีบ หรือรัดที่ศีรษะทั้งสองข้าง อาจพบอาการปวดบริเวณหน้าผาก กลางศีรษะ ท้ายทอย หรือต้นคอร่วมด้วย ปัจจุบันกลไกของอาการปวดศีรษะจากความเครียดยังไม่ชัดเจน โดยทั่วไปเชื่อว่าอาการปวดศีรษะมาจากความเครียด อารมณ์จิตใจ (เช่น ความวิตกกังวล ซึมเศร้า) หรืออิริยาบถที่ไม่เหมาะสม ส่งผลให้เกิดความตึงเครียดบริเวณกล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อพังผืดรอบศีรษะ

  ในทางการแพทย์แผนจีน เชื่อว่าศีรษะเป็นศูนย์รวมของหยางชี่ โดยมีเส้นลมปราณหยางทั้งสามของมือและเท้า เส้นลมปราณเท้าเจวี๋ยอิน และเส้นลมปราณตู ไหลเวียนขึ้นไปที่บริเวณศีรษะ  ส่วนสารจิงและเลือด หยางชี่บริสุทธิ์จะถูกส่งไปตามเส้นลมปราณเหล่านี้และหล่อเลี้ยงบริเวณศีรษะและใบหน้า ช่วยบำรุงสมองและทวารทั้งห้า ถ้าหากไปรับปัจจัยก่อโรคจากภายนอกหรือการบาดเจ็บภายใน และปัจจัยอื่นๆ ก็จะทำให้เส้นลมปราณบริเวณศีรษะทำงานผิดปกติ ชี่และเลือดไม่สมดุล เส้นลมปราณติดขัดหรือทำให้สมองขาดการหล่อเลี้ยงบำรุง เป็นผลทำให้เกิดอาการปวดศีรษะ  อาการปวดศีรษะในทางการแพทย์แผนจีนแบ่งประเภทของอาการปวดศีรษะตามตำแหน่งที่ปวดเป็น 4 ประเภท ได้แก่

- ปวดศีรษะแบบไท่หยาง: ปวดที่ท้ายทอย และบริเวณต้นคอ
- ปวดศีรษะแบบเส้าหยาง: ปวดที่ขมับหรือบริเวณข้างศีรษะ มักปวดร้าวไปบริเวณกกหูและปลายหางตาด้านนอก
- ปวดศีรษะแบบหยางหมิง: ปวดที่หน้าผากถึงกระดูกโหนกคิ้ว
- ปวดศีรษะแบบเจวี๋ยอิน: ปวดที่กลางศีรษะ บางครั้งอาจมีอาการปวดตาหรือบริเวณขมับทั้งสองข้างร่วมด้วย

-----------------------------------

บทความโดย

แพทย์จีน หลิน ยู่ว เซิง 
林育昇  中医师
TCM. Dr. Peter Lin
แผนกฝังเข็ม