ริดสีดวงทวาร

ริดสีดวงทวาร เป็นการโป่งพอง (varices) ของหลอดเลือดดำบริเวณทวารหนัก ซึ่งระบายลงสู่หลอดเลือดดำในช่องท้อง มักพบเป็นชนิดภายใน (internal hemorrhoid)

ริดสีดวงทวาร 
1. โดยทั่วไปหมายถึงโรคที่เกิดบริเวณทวารหนักหลายชนิด
2. หมายถึงการที่ช่องเปิดต่างๆของร่างกาย (ทวารทั้ง9) เกิดก้อนเนื้อเล็กๆนูนขึ้น

การแพทย์แผนปัจจุบันได้แบ่งริดสีดวงทวารออกเป็น
- ริดสีดวงภายนอก
- ริดสีดวงภายใน
- ริดสีดวงที่เป็นทั้งภายนอกและภายใน

สาเหตุส่วนมากเกิดจากปัจจัยต่างๆ เช่น ผู้ที่ร่างกายมีภาวะร้อนชื้นสะสมจากการรับประทานอาหารเผ็ดจัด  การออกแรงเบ่งขณะคลอดลูก ท้องผูกหรือท้องเสียเป็นระยะเวลานาน ทําให้ภายในร่างกายเกิดภาวะลมแห้ง ความร้อนชื้นติดค้าง  ชี่และเลือดคั่งไหลลงสู่ทวารหนัก

Internal hemorrhoids
ริดสีดวงทวารภายใน  เป็นริดสีดวงที่มีตำแหน่งเหนือหูรูดทวารหนัก เกิดจากพฤติกรรมที่นั่งนานยืนนาน ยกของหนักนานๆ ท้องผูก/ท้องเสียติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน นั่งห้องน้ำนาน ทานแต่อาหารรสจัดเผ็ดร้อน เนื้อสัตว์ ดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป ระยะแรกอาจมีเพียงอาการเลือดออก หากเป็นหนักจะมีริดสีดวงปูดออกมาจนไม่สามารถหดกลับหรือดันกลับเข้าไปข้างในทวารได้ 

External hemorrhoids 
ริดสีดวงทวารภายนอก เกิดจากการติดเชื้อที่บริเวณหูรูดทวาร เส้นเลือดดำที่บริเวณใกล้รูทวารแตก การติดเชื้อซ้ำไปซ้ำมาหลายครั้ง เนื้องอก เส้นเลือดบริเวณภายนอกหูรูดทวารขอด โดยริดสีดวงชนิดนี้จะไม่สามารถดันเข้าไปในทวารหนักได้



สาเหตุของการเกิดโรค 
เกิดจากการคั่งของเลือดในหลอดเลือดดำบริเวณทวารหนัก การกดของเนื้องอกในช่องเชิงกราน การกดของมดลูกขณะตั้งครรภ์ จากภาวะหัวใจล้มเหลว และท้องผูกเรื้อรัง หรือถ่ายอุจจาระบ่อย ๆ มีนิสัยชอบเบ่งถ่ายอุจจาระและนั่งถ่ายอุจจาระเป็นเวลานาน ๆ ผู้ป่วยโรคตับแข็งทำให้เส้นเลือดดำไหลกลับเข้าช่องท้องไม่สะดวก

วิเคราะห์โรคและอาการในมุมมองของการแพทย์แผนจีน
ในทางแพทย์แผนจีนมีมุมมองเกี่ยวกับโรคนี้คือ สาเหตุพื้นฐาน ได้แก่ อวัยวะภายในอ่อนแอ เลือดและชี่พร่อง รับประทานอาหารรสจัดมากเกินไป ดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไปทำให้เกิดความชื้นและความร้อนไปสะสมบริเวณลำไส้ใหญ่ทำให้เส้นเลือดอุดตันมีเลือดคั่งจนเกิดเป็นริดสีดวงทวารขึ้น หรือท้องเสียต่อเนื่องกันเป็นระยะเวลานาน นั่งนานยืนนาน เหนื่อยมากจนเกินไป ท้องผูกอุจจาระแข็ง ใช้แรงเบ่งมากส่งผลให้บริเวณลำไส้ถ่วงหย่อนลงเกิดเป็นริดสีดวงทวาร  โดยอาการแสดงออกของโรคมีดังต่อไปนี้  

1. ถ่ายอุจจาระเป็นเลือด
2. ริดสีดวงภายในยื่นออกมาภายนอก
3. อาการปวดถ่วง
4. รอบๆ ปากทวารมีความชื้น
5. ท้องผูก

โรคริดสีดวงทวารแบ่งได้เป็น 4 ระยะคือ
1. ระยะที่ยังไม่มีติ่งเนื้อหรือก้อนยื่นออกมานอกทวารหนัก
2. ระยะที่เริ่มมีติ่งเนื้อหรือก้อนยื่นออกมาขณะเบ่ง ถ่ายอุจจาระ และจะหดกลับเข้าไปได้เอง โดยไม่ต้องใช้มือช่วยดันเข้าไป
3. ระยะที่มีติ่งเนื้อหรือก้อนยื่นออกมาขณะเบ่งอุจจาระ แต่ไม่หดกลับเข้าไปได้เอง จะต้องใช้มือช่วยดันเข้าไป จึงจะกลับเข้าไปในทวารหนัก
4. ระยะนี้มีติ่งเนื้อหรือก้อนยื่นออกมาแล้ว ไม่สามารถใช้มือดันติ่งเนื้อนี้เข้าไปในทวารหนักได้เลย

แนวทางในการรักษาโรคริดสีดวงทวารตามศาสตร์การแพทย์แผนจีน
สามารถทำได้ด้วยวิธีการดังต่อไปนี้
1. รับประทานยาสมุนไพรจีนที่มีสรรพคุณช่วยระบายความร้อน ขจัดลมร้อนชื้น เสริมพลังชี่ บำรุงม้าม กระตุ้นการไหลเวียนเลือด สลายเลือดคั่ง ลดการอักเสบ ระงับปวด
2. แช่ยาสมุนไพรจีนที่มีสรรพคุณกระตุ้นการไหลเวียนเลือด ระงับปวด สมานแผล และลดบวม
3. ใช้ยาสมุนไพรจีนในรูปแบบครีมทาริดสีดวง จะช่วยลดการบวม ระงับปวด ช่วยสมานแผลและห้ามเลือดได้

วิธีการป้องกันโรคริดสีดวงทวาร
1. ควรขับถ่ายอุจจาระให้เป็นเวลาทุกวัน
2. สร้างนิสัยการขับถ่ายเป็นเวลา
3. ตอนเช้าหลังตื่นนอนแล้วดื่มน้ำอุ่น 1 แก้วจะกระตุ้นการเคลื่อนไหวของกระเพาะและลำไส้
4. ควรหลีกเลี่ยงการยืนนาน หรือนั่งนานเกินไป
5.รับประทานอาหารที่มีกากใยมาก อาหารจำพวกถั่ว ผัก ผลไม้มากๆ จะช่วยทำให้ไม่ท้องผูก อุจจาระไม่แข็ง
6. ไม่ควรนั่งอ่านหนังสือ หรือ เล่นโทรศัพท์มือถือระหว่างการถ่ายอุจจาระ เพราะจะทำให้เพลิดเพลินลืมเวลา และใช้เวลาในกิจกรรมนี้นาน ควรใช้เวลานั่งประมาณไม่เกิน 10 นาที
7. ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เพราะจะช่วยเพิ่มการกระตุ้นการเคลื่อนไหวของลำไส้ทำให้ถ่ายอุจจาระได้ง่าย
8. ลด ละ เลี่ยง อาหารที่รสเค็มจัด เพราะทำให้อ้วน และมีการสะสมน้ำอยู่ในร่างกายมาก และทำให้เส้นเลือดในร่างกายขยายจนทำให้โรคริดสีดวงขยาย เพราะเป็นส่วนของเส้นเลือดเช่นเดียวกัน

เคสตัวอย่างที่ 1
ผู้ป่วยเพศชาย อายุ 25 ปี 
อาการสำคัญ: ถ่ายมีเลือดปน 6เดือน
ประวัติปัจจุบัน: ผู้ป่วยเริ่มมีอาการถ่ายมีเลือดปน และมีเลือดไหลเป็นหยดเล็กน้อยตั้งแต่ครึ่งปีก่อน ไม่มีอาการเจ็บ ไม่มีก้อนเนื้อหรือติ่งยื่นออกมาจากทวาร ทุกครั้งที่มีการทำงานที่ต้องยกของหนักจะมีเลือดออกจากทวาร และมีเลือดออกเวลาถ่าย ชอบทานอาหารรสจัด มักง่วงนอนตอนกลางวัน เหนี่อยง่าย ขับถ่ายปกติ นอนหลับปกติ ลิ้นสีแดงฝ้าขาวบาง ชีพจรตึง (脉弦)
วินิจฉัย: ริดสีดวงทวารแบบภายใน กลุ่มอาการชี่ทรุดลงจากม้ามพร่อง 
การรักษา: บำรุงชี่และม้าม ดึงชี่ขึ้น ทำให้เลือดเย็น 
ตรวจครั้งที่ 2 
- ไม่มีอาการเลือดออก เหนื่อยง่าย ง่วงนอนตอนกลางวันลดลง 
การรักษา บำรุงชี่และม้าม ดึงชี่ขึ้น ทำให้เลือดเย็น 

เคสตัวอย่างที่ 2 เข้ารับการรักษาครั้งแรก 2 มกราคม 2023
ผู้ป่วยเพศหญิง อายุ 49 ปี
อาการสำคัญ: มีอาการริดสีดวงยื่นออกมานอกทวารมา 2-3 เดือน 
ประวัติปัจจุบัน: 2-3เดือนก่อนผู้ป่วยเริ่มมีอาการริดสีดวงยื่นออกมาเวลาถ่ายโดยที่ไม่สามารถหดกลับเข้าไปด้านในทวารได้เอง ต้องใช้มือดันกลับ ไม่มีอาการถ่ายเป็นเลือด ไม่มีอาการปวด ผู้ป่วยมีภาวะท้องผูกถ่ายยาก ใช้ยาช่วยถ่ายปัจจุบัน2วันถ่าย1ครั้ง ทานน้ำวันละ 2 ลิตร ประจำเดือนปกติ นอนหลับปกติ มีโรคhyperthyroid ลิ้นสีแดงคล้ำ ฝ้าขาวบาง ชีพจรตึงเล็ก(脉弦细)
วินิจฉัย: ริดสีดวงทวารแบบภายใน กลุ่มอาการเลือดคั่งจากชี่ติดค้าง 
การรักษา: กระตุ้นการไหลเวียนเลือดและชี่ 
ตรวจครั้งที่ 2 8 มกราคม 2023 
- ขับถ่ายทุกวัน ยังต้องใช้มือดันติ่งริดสีดวงกลับเข้าไป แต่ยื่นออกมาน้อยลง 
- ลิ้นดีแดงฝ้าขาวบาง ชีพจรเล็ก (脉细)
การรักษา: กระตุ้นการไหลเวียนเลือดและชี่ 
ตรวจครั้งที่ 3 15 มกราคม 2023 
ขับถ่ายทุกวัน ไม่ต้องต้องใช้มือดันติ่งริดสีดวงกลับเข้าไปแล้ว ติ่งสามารถหดกลับเข้าไปได้เอง ลิ้นดีแดงฝ้าขาวบางมีรอยฟัน ชีพจรเล็ก (脉细)
การรักษา: กระตุ้นการไหลเวียนเลือดและชี่ บำรุงชี่
ตรวจครั้งที่ 4 29 มกราคม 2023
ขับถ่ายทุกวัน ติ่งริดสีดวงยื่นออกมาเล็กน้อยสามารถหดกลับเข้าไปได้เอง ลิ้นดีแดงฝ้าขาวบาง ชีพจรเล็ก (脉细)
การรักษา: กระตุ้นการไหลเวียนเลือดและชี่ บำรุงชี่