การกดจุดเพื่อป้องกันและส่งเสริมการรักษาโรคระบาด

การกดจุดเพื่อป้องกันและส่งเสริมการรักษาโรคระบาด

การกดจุด เป็นหนึ่งวิธีบำรุงรักษาสุขภาพที่สำคัญมาตั้งแต่ยุคโบราณ  จุดเด่นของแพทย์แผนจีน คือ   治未病   “รักษาโรค ตั้งแต่ยังไม่เป็นโรค”    未病先防、已病防变   “หากยังไม่ป่วยก็ป้องกันไม่ให้เป็นโรค หากป่วยแล้วก็ป้องกันพัฒนาการของโรค”  

หมายความว่า  แพทย์แผนจีนมีบทบาทหน้าที่ช่วยเหลือในการป้องกันไม่ให้ป่วยเป็นโรคตั้งแต่ยังไม่เป็นโรค  แต่ถ้าหากป่วยเป็นโรคแล้วแพทย์แผนจีนก็ยังมี บทบาทป้องกันไม่ให้โรคพัฒนาลุกลามเป็นหนักขึ้น

ซึ่งในทางแพทย์แผนจีน  "เจิ้งชี่"  คือ  ภูมิคุ้มกันร่างกาย  และ  "เสียชี่" คือ  สิ่งก่อโรคจากภายนอก หรือเชื้อโรคที่เข้ามาโจมตีร่างกาย

การเสริมสร้างภูมิคุ้มกันร่างกาย หรือ “เจิ้งชี่” ให้แข็งแรง  จึงถือเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุด  และเมื่อเราต้องเผชิญกับโรคระบาด ในทางการแพทย์แผนจีนขอแนะนำวิธีการนวดกดจุด โดยยึดจากจุดฝังเข็มเพื่อกระตุ้นระบบเลือดลมในร่างกาย เป็นวิธีการส่งเสริมดูแลสุขภาพด้วยตนเองง่ายๆ ที่สามารถปฏิบัติได้ด้วยตัวเองเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันปกป้องร่างกายจากสิ่งก่อโรคภายนอกได้





  1. จุดเสริมชี่อุ่นบำรุงหยาง เสริมภูมิทำให้ร่างกายแข็งแรง （补气温阳、扶正固本)
    
 จุดที่ 1 :  จุดกวนหยวน  关元  (GuanYuan)

 อยู่บริเวณท้องน้อย ต่ำกว่า สะดือ 3 ชุ่น 4 นิ้วมือ  
    สรรพคุณ :  อุ่นไตบำรุงหยาง 

จุดที่ 2  :  จุดมิ่งเหมิน 命门  (MingMen)

 

  อยู่บริเวณที่เอวร่องใต้ต่อ Spinus process ของกระดูกบั้นเอวข้อที่ 2 
     สรรพคุณ :  อุ่นหยางสลายความเย็น เสริมเจิ้งชี่ ขจัดเสียชี่ 

จุดที่ 3  :   จุดจู๋ซานหลี่  足三里  (ZuSanLi)

  อยู่บริเวณหน้าแข้ง ด้านนอก ต่ำกว่ารอยบุ๋มข้อหัวเข่าด้านลงมา 3 ชุ่น ห่างจากกระดูกหน้าแข้ง 1 นิ้วมือ 
     สรรพคุณ :  เสริมม้ามบำรุงชี่ เสริมสร้างภูมิ(เจิ้งชี่)  

วิธีปฏิบัติ : 

1. ถูฝ่ามือไปมาอย่างรวดเร็วมาจนฝ่ามือร้อน (ชัว 搓)  แล้วใช้ฝ่ามือที่ถูจนร้อนวางทาบลงไปบริเวณจุดฝังเข็ม จนรู้สึกอุ่นร้อนบริเวณจุดฝังเข็มนั้น

2. วางกระเป๋าน้ำร้อน หรือ วางแผ่นประคบร้อนที่ทำจากถุงผ้าภายในอัดแน่นด้วยเกลือเม็ดหยาบนำไปอุ่นในไมโครเวฟจนร้อนพอเหมาะ หรือ แปะแผ่นร้อน (Heat Pack) บริเวณจุดฝังเข็มที่ต้องการกระตุ้น วิธีนี้จะให้ความร้อนได้ดีและยาวนานกว่าวิธีแรก

ข้อควรระวัง :
1.  ควรทำในสถานที่อบอุ่น หลีกเลี่ยงความเย็น ระวังโดนลวก
2. หากเป็นไปได้ใช้วิธีรมโกฐยา ที่ทำจาก อ้ายเยว่（艾灸）

  2. จุดกระจายชี่ปอด ปรับสมดุลการไหลเวียนลมปราณบำรุงปอดขจัดเสมหะ（宣肺理气 补肺化痰）

จุดที่ 1  :  จุดเหอกู่ 合谷  (HeGu)

       

   เป็นจุดฝังเข็มที่อยู่บนเส้นลมปราณลำไส้ใหญ่อยู่บริเวณง่ามนิ้วมือระหว่างน้ำแม่โป้งแล้วนิ้วชี้ 

 จุดที่ 2 :  จุดฉื่อเจ๋อ 尺泽 (ChiZe) 

 เป็นจุดฝังเข็มที่อยู่บนเส้นลมปราณปอด  เป็นจุด “เหอ”(合) อยู่บริเวณร่องข้อพับระหว่างข้อศอก

จุดที่ 3 :   เส้นลมปราณปอด （手太阴肺经）



 เส้นลมปราณปอดมีทิศการไหลเวียนออกมาจากทรวงอกทั้งสองข้าง และไหลเวียนผ่านไปยังแขน จนถึงปลายมือตามแนวนิ้วหัวแม่มือ 

จุดที่ 4 :   เส้นลมปราณลำไส้ใหญ่ （手阳明大肠经）



 เส้นลมปราณลำไส้ใหญ่  สาเหตุที่เราเลือกใช้เส้นลมปราณลำไส้ใหญ่ก็เนื่องมาจาก ในทางแพทย์จีน " ปอดและลำไส้ใหญ่ มีความสัมพันธ์เป็นอวัยวะคู่นอกในกัน  หากลมปราณในลำไส้ไหลเวียนคล่องสะดวก ก็ทำให้เกิดสรรพคุณ กระจายชี่ปอด ปรับสมดุล การไหลเวียนลมปราณ（宣肺理气）ได้เช่นกัน

วิธีปฏิบัติ : 

1. ใช้ฝ่ามือตบเบาๆ （拍打法）ตามแนวเส้นลมปราณ และจดฝังเข็ม

ข้อควรระวัง :
- ควรทำในสถานที่อบอุ่น หลีกเลี่ยงความเย็น
- ระมัดระวังไม่ให้ผิวหนังถลอกหรือบาดเจ็บ จากการ ถูหรือ การตบ ที่แรงเกินไป
- หากเป็นไปได้ใช้วิธีรมโกฐยา ที่ทำจาก อ้ายเยว่ （艾灸）

  3. บำรุงปอด ขจัดเสมหะ （补肺化痰）
 
จุดที่ 1 :   จุดเฟ่ยซู  肺俞 (FeiShu)

 
  
 อยู่บริเวณหลัง ระดับเดียวกับร่องใต้Spinus process ของกระดูกหน้าอกข้อที่ 3 ห่างออกมาจากแนวกลาง 1.5 ชุ่น (ครึ่งหนึ่งจากแนวกลางถึงขอบสะบักด้านใน)


จุดที่ 2 :   จุดเกาหวง 膏肓俞 (GaoHuang)



 อยู่บริเวณหลัง ระดับเดียวกับร่องใต้ Spinus process ของกระดูกหน้าอกข้อที่ 4 ห่างออกมาจากแนวกลาง3ชุ่น(ตรงขอบสะบักด้านในพอดี) 

วิธีปฏิบัติ
1.   แปะแผ่นร้อน (Heat Pack) หรือ ประคบร้อน บริเวณจุดฝังเข็ม
2.  ใช้อุ้งมือทุบเบาๆ   (虚掌叩击)  บริเวณจุดฝังเข็ม

ข้อควรระวัง
- ควรทําในสถานที่อบอุ่น หลีกเลี่ยงความเย็น ระวังโดนลวก 
- ระมัดระวังไม่ให้ผิวหนงถลอกหรือบาดเจ็บ จากการ ถูหรือ การตบ ที่แรงเกินไป
- หากเป็นไปได้ใช้วิธีรมโกฐยา ที่ทําจาก อ้ายเยว่（艾灸）

  4. ปรับสมดุลม้ามและกระเพาะอาหาร （调理脾胃）

จุดที่ 1 :   จุดจงหว่าน 中脘 (ZhongWan)



 อยู่บริเวณท้องแนวกลางลําตัวตรงตําแหน่งกึ่งกลางระหวางลิ้นปี่และสะดือ
สรรพคุณ  บํารุงม้าม ขจัดเสมหะ ช่วยย่อย ช่วยระบาย

จุดที่ 2 :  จุดเสินเชว่ 神阙 (ShenQue)

  

 อยู่บริเวณท้อง ตรงตำแหน่งกึ่งกลางสะดือ
สรรพคุณ เสริมและฟื้นฟูภูมิต้านทาน(เจิ้งชี่) ปรับสมดุลม้ามและกระเพาะอาหาร

จุดที่ 3 :  จุดเทียนซู  天枢 (TianShu)

  อยู่บริเวณท้อง ตรงตำแหน่งกึ่งกลางสะดือ
สรรพคุณ เสริมและฟื้นฟูภูมิต้านทาน(เจิ้งชี่) ปรับสมดุลม้ามและกระเพาะอาหาร

จุดที่ 4 :   จุดจู๋ซานหลี่ 足三里 (ZuSanLi)

 


 อยู่บริเวณหน้าแข้ง ด้านนอก ต่ำกว่ารอยบุ๋มข้อหัวเข่าด้านลงมา 3 ชุ่น ห่างจากกระดูกหน้าแข้ง 1 นิ้วมือ 
สรรพคุณ :  อยู่บนเส้นลมปราณกระเพาะอาหาร มีสรรพคุณดีเยี่ยมในการปรับสมดุลการทำงานของม้ามและกระเพาะอาหาร 

วิธีปฏิบัติ 

1. จุดฝังเข็มที่อยู่บริเวณท้องให้ใช้วิธีนวดคลึง（按揉法）
2. ใช้วิธีกดจุด（点按法）คือวิธีกดจุดโดยใช้หัวแม่มือหรือนิ้วชี้ กดลงตรงบริเวณจุดจู๋ซานหลี่ ZuSanLi（足三里)

 หลังจากทำการนวดเสร็จแล้ว อาจมีอาการผายลม หรือ ถ่ายท้องเกิดขึ้น ถือเป็นอาการปกติแสดงว่าจุดฝังเข็มที่ได้กดนวดไปนั้น ให้ผลในการกระตุ้นการทำงานม้าม กระเพาะอาหารและลำไส้ได้ดีมาก 

ข้อควรระวัง
- อย่าใช้แรงมากเกินไป
- ระมัดระวังไม่ให้ผิวหนังถลอกหรือบาดเจ็บ
- หากเป็นไปได้ใช้วิธีรมโกฐยา ที่ทําจาก อ้ายเยว่（艾灸）

  5. อุ่นบำรุงหยาง เพื่อสลายความเย็น （温阳散寒）

จุดที่ 1 :   จุดต้าจุย  大椎 (DaZhui)



 อยู่บริเวณต้นคอด้านหลัง ร่องใต้ Spinus process ของกระดูกคอข้อที่ 7 
สรรพคุณ :  จุดต้าจุย 大椎  เป็นตำแหน่งศูนย์รวมของ เส้นลมปราณหยางทั้ง6เส้น เป็นตำแหน่งแห่งพลังหยาง เมื่อใช้ความอุ่นร้อนกระตุ้นที่จุดต้าจุย 大椎 จึงทำให้เกิดสรรพคุณ กระตุ้นเสริมสร้าง พลังหยางได้อย่างดีเยี่ยม

จุดที่ 2 :   จุดมิ่งเหมิน  命门  (MingMen)

 

  อยู่บริเวณที่เอวร่องใต้ต่อ Spinus process ของกระดูกบั้นเอวข้อที่ 2 
สรรพคุณ :  จุดมิ่งเหมินนี้มีสรรพคณุ อุ่นบำรุงพลังหยางเสริมสร้างร่างกายให้แข็งแรง
เมื่อใช้จดมิ่งเหมิน และจดต้าจุย ทั้งสองจุดนี้ร่วมกัน จึงมีสรรพคุณ อุ่นบำรุงหยางสลายความเย็น ที่ดีมาก

จุดที่ 3 :  จุดกวนหยวน 关元  (GuanYuan)



 อยู่บริเวณท้องน้อย ต่ำกว่า สะดือ 3 ชุ่น 4 นิ้วมือ  
    สรรพคุณ :  อุ่นไตบำรุงหยาง  

วิธีปฏิบัติ

- แปะแผ่นร้อน (Heat Pack) หรือ ประคบร้อน

ข้อควรระวัง

- ควรทำในสถานที่อบอุ่น หลีกเลี่ยงความเย็น ระวังโดนลวก
- ระมัดระวังไม่ให้ผิวหนังถลอกหรือบาดเจ็บ จากการ ถูหรือการตบ ที่แรงเกินไป
- หากเป็นไปได้ใช้วิธีรมโกฐยา ที่ทำจาก อ้ายเยว่ （艾灸）


อ้างอิงจาก
- สถาบันวิจัยการฝังเข็มรมยาคณะศาตร์การแพทย์แผนจีนแห่งชาติจีน 中国中医科学院针灸研究所
- ศูนย์ฝึกอบรมการฝังเข็มรมยานานาชาตินครปักกิ่ง  北京国际针灸培训中心
- โรงพยาบาลฝังเข็มรมยาคณะศาตร์การแพทย์แผนจีนแห่งชาติจีน  中国中医科学院针灸医院