ท้องผูก มีปัญหาในการขับถ่าย อยากถ่ายแต่ถ่ายไม่ออก

ท้องผูก Constipation 便秘  (便秘)  เป็นอาการที่อุจจาระแข็ง  ถ่ายออกยาก  ต้องใช้เวลาในการขับถ่ายอุจจาระนาน  หรือแม้จะใช้เวลาไม่นานหากขับถ่ายยากก็นับเป็นอาการท้องผูกด้วย  กลไกของโรคทางแพทย์แผนจีนเกี่ยวข้องกับภาวะร้อนคั่งในกระเพาะอาหารและลำไส้  หรือมีภาวะหยางพร่องทำให้อุจจาระแข็งตัวจากความเย็น  ชี่  เลือด  และอินพร่อง  หรือมีก้อนในช่องท้องกดทับลำไส้  อาการท้องผูกนอกจากจะพบในโรคของลำไส้แล้ว  โรคของทวารหนัก  กล้ามเนื้ออ่อนแรง  อัมพาต  ก้อนในช่องท้องกดทับลำไส้  โรคที่มีไข้สูง  รับประทานยาขับระบายมากเกินไป  รับประทานอาหารที่มีลักษณะร้อนแห้งมากเกินไป  การผ่าตัด  การทำงานของร่างกายเสื่อมถอย  เหล่านี้ล้วนทำให้เกิดอาการท้องผูกได้ทั้งสิ้น

อาการท้องผูกเกิดจากลำไส้ไม่ค่อยเปิดหรือเปิดแต่ไม่เต็มที่ ผู้ป่วยมักจะไม่ค่อยถ่าย หากถ่ายอุจจาระมักจะแห้งและแข็ง อาการของคนท้องผูกสร้างความน่ารำคาญแต่ก็สามารถรักษาได้ไม่ยาก หากเลือกการรักษาที่ถูกต้อง

ท้องผูกอาจจะตามด้วยอาการอื่นๆอีก เช่น ปวดหัว มึนงง อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร นอนไม่หลับ สมองคิดช้า เฉื่อยชาไม่กระฉับกระเฉง

ท้องผูกที่มีสาเหตุจากม้าม Splenic constipation  脾約  (脾约) 
มีสาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากพิษร้อนแห้งจับตัวขึ้นภายในร่างกาย  ขาดสารน้ำและอิน  หรือมีภาวะม้ามพร่อง  ทำให้การทำหน้าที่ลำเลียงไม่ดี  พิษเย็นจับตัว  ทำให้การเคลื่อนไหวของลำไส้ช้าลง  ทำให้เกิดภาวะอุจจาระแข็งขับถ่ายลำบาก  หรือการขับถ่ายต้องใช้เวลานานกว่าจะถ่ายออกแต่ละก้อน  เป็นโรคที่สังกัดโรคอวัยวะภายในอุดตัน

ท้องผูก มีสาเหตุมาจากร่างกายขาดน้ำและอาหารที่มีกากจากผักและผลไม้ทำให้อุจจาระแห้งจนขับถ่ายลำบาก  หรือมีร้อนสะสมอยู่ภายในร่างกายทำให้ขาดน้ำหล่อเลี้ยง อีกกรณีคือสมรรถนะการทำงานของลำไส้ใหญ่ถดถอย สามารถแยกกลุ่มอาการได้ 4 ประเภท ดังนี้

1. กลุ่มอาการแกร่ง : ท้องอืด ตึง กดแล้วเจ็บ อุจจาระแข็งเหมือนมูลแพะ มีไข้ หน้าแดง หิวน้ำบ่อย กระหายน้ำ ปากแห้ง ลมหายใจมีกลิ่น ปัสสาวะน้อย สีเข้ม

2. กลุ่มอาการพร่อง : อยากถ่ายแต่ถ่ายไม่ออก อ่อนเพลีย ไม่มีแรง มึนงงศีรษะ ใจสั่น ผิวหมองคล้ำ

3. กลุ่มความเย็น : ท้องผูก ปวดแบบเย็นๆในท้อง ชอบความอุ่น แขนขาเย็น ปัสสาวะมากและใส

4. กลุ่มที่เกิดจากชี่ : ท้องผูก ปวดท้อง ปวดชายโครง เรอบ่อย หลังผายลมหรือถ่ายออกแล้วรู้สึกสบาย




อ้างอิงข้อมูล
1. บัญชีรหัสกลุ่มโรค อาการและหัตถการด้านการแพทย์แผนจีน ฉบับ 2016 
กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข

2. ครอบแก้ว วิธีง่ายๆในการดูแลสุขภาพด้วยตัวคุณเอง
อาจารย์หยาง เผย ซิน