การรักษา Tennis elbow ด้วยการฝังเข็มและรมยา

Lateral epicondylitis หรือที่เรารู้จักกันดีในชื่อ “Tennis elbow” เป็นประเภทของข้อศอกอักเสบที่พบได้บ่อยที่สุดทางคลินิก  พบได้บ่อยในผู้ที่หมุนบิดปลายแขนหรืองอเหยียดข้อศอกเป็นประจำ เช่น ช่างไม้ ช่างกล ช่างประปา ช่างไฟฟ้า นักกีฬาแบดมินตัน เป็นต้น

การแพทย์แผนจีนอยู่ในโรค “ข้อศอกบาดเจ็บเรื้อรัง”（肘劳） ซึ่งจัดอยู่ในขอบเขตของ “เส้นเอ็นบาดเจ็บ”（伤筋）โดยทั่วไปมักจะค่อยๆเกิดอาการ เป็นๆหายๆ ไม่มีประวัติอุบัติเหตุที่ชัดเจน

 

สาเหตุและกลไกการเกิดโรคในทางแพทย์จีน

            สาเหตุหลักเกิดจากการบาดเจ็บเรื้อรัง  ไม่ว่าจะเป็นการบิด การดึง หรือการหมุนซ้ำๆของปลายแขน ทำให้เส้นลมปราณเอ็นบริเวณข้อศอกบาดเจ็บเรื้อรัง นานวันเข้าจึงทำให้ชี่และเลือดอุดกั้น เส้นลมปราณไหลเวียนไม่สะดวก ทำให้เกิดอาการปวด

            บริเวณข้อศอกด้านนอกมีเส้นลมปราณมือหยางทั้งสามเส้นพาดผ่าน ดังนั้น กลไกการเกิดโรคหลัก คือ เส้นลมปราณเอ็นมือหยางทั้งสามเส้นได้รับบาดเจ็บ

การวินิจฉัยแยกกลุ่มอาการ

            ข้อศอกอักเสบ สามารถแบ่งการวินิจฉัยตามกลุ่มอาการได้ 2 กลุ่มอาการ

1.กลุ่มอาการเลือดคั่งอุดกั้นเส้นลมปราณลั่ว（瘀血阻络证）

อาการ : ข้อศอกปวดบวมหรือปวดเหมือนมีเข็มทิ่ม กดหรือสัมผัสไม่ได้ ไม่มีแรงยกของ อาการปวดเพิ่มขึ้นเมื่อใช้งาน กลางคืนปวดหนัก ลิ้นแดงคล้ำ ฝ้าที่ลิ้นเหลือง ชีพจรตึงฝืด

วิธีรักษา :  สลายเลือดคั่ง ผ่อนคลายและทะลวงเส้นลมปราณเอ็น

2.กลุ่มอาการชี่และเลือดพร่อง（气血亏虚证）

อาการ : ค่อยๆมีอาการปวดเมื่อยข้อศอก เป็นๆหายๆ ไม่มีแรงยกของ มีจุดกดเจ็บบริเวณข้อศอกด้านนอก ชอบให้นวดหรือคลึง อ่อนเพลีย พูดน้อย หน้าซีด ลิ้นซีด ฝ้าที่ลิ้นขาว ชีพจรจมเล็กละเอียด

วิธีรักษา :  บำรุงชี่และเลือด ผ่อนคลายและทะลวงเส้นลมปราณเอ็น

นอกจากนี้ ข้อศอกอักเสบ ยังสามารถแบ่งการวินิจฉัยตามเส้นลมปราณได้ 3 กลุ่มอาการ

1.กลุ่มอาการเส้นลมปราณเอ็นมือหยางหมิง（手阳明经筋病证）

อาการ : มีจุดกดเจ็บที่ชัดเจนบริเวณข้อศอกด้านนอก ( Lateral epicondyle)

วิธีรักษา :  ผ่อนคลายและทะลวงเส้นลมปราณเอ็นมือหยางหมิง

2.กลุ่มอาการเส้นลมปราณเอ็นมือไท่หยาง（手太阳经筋病证）

อาการ : มีจุดกดเจ็บที่ชัดเจนบริเวณข้อศอกด้านใน ( Medial epicondyle)

วิธีรักษา : ผ่อนคลายและทะลวงเส้นลมปราณเอ็นมือไท่หยาง

3.กลุ่มอาการเส้นลมปราณเอ็นมือเส้าหยาง（手少阳经筋病证）

อาการ : มีจุดกดเจ็บที่ชัดเจนบริเวณข้อศอกด้านล่าง (Olecranon)

วิธีรักษา : ผ่อนคลายและทะลวงเส้นลมปราณเอ็นมือเส้าหยาง

 

ตัวอย่างกรณีการรักษาข้อศอกอักเสบ(Tennis elbow)

ข้อมูลผู้ป่วย

รหัสผู้ป่วย : HN 371XXX

ชื่อ : คุณ ธนXXX

วันที่เข้ารับการรักษา : 10 พฤศจิกายน 2565

เพศ : ชาย

อายุ : 32 ปี

อุณหภูมิ 36.8 องศาเซลเซียส

ชีพจร : 58 ครั้ง/นาที

ความดันโลหิต : 119/71 mmHg  น้ำหนัก :  68.95 กิโลกรัม

 

อาการสำคัญ (Chief complaint)

ปวดข้อศอกซ้ายด้านนอก 1 เดือน อาการปวดเพิ่มขึ้น 1 วัน

อาการปัจจุบัน (Present illness)

ปวดข้อศอกซ้ายด้านนอก 1 เดือน  อาการปวดเพิ่มขึ้น 1 วัน หลังจากตีแบดมินตัน ร่วมกับมีอาการปวดปลายแขน ข้อศอกซ้ายด้านนอกมีจุดกดเจ็บที่ชัดเจน ไม่มีอาการบวม แดงร้อน  Mill’s test (+) ยกของหรือจับถือของลำบาก  ยึดแขนไม่สุด ไม่มีอาการปวดช่วงกลางคืน  รับประทานยาแก้ปวดเป็นบางครั้ง นอนหลับได้ปกติ รับประทานอาหารได้ปกติ ขับถ่ายปกติ ชีพจรจมช้า 

ประวัติการเจ็บป่วยในอดีต(Past history)

ปฏิเสธประวัติโรคหัวใจและเบาหวาน

ปฏิเสธประวัติการแพ้ยาและอาหาร

การวินิจฉัยโรค(Diagnosis)

วินิจฉัยตามหลักแพทย์จีน :  ข้อศอกบาดเจ็บเรื้อรัง(กลุ่มอาการชี่และเลือดพร่อง/กลุ่มอาการเส้นลมปราณเอ็นมือหยางหมิง)

วินิจฉัยตามหลักแพทย์ปัจจุบัน :  Tennis elbow

วิธีการรักษา(Treatment)

รักษาด้วยการฝังเข็ม ร่วมกับการรมยา

ใช้หลักการรักษา  บำรุงชี่และเลือด ผ่อนคลายและทะลวงเส้นลมปราณเอ็นมือหยางหมิง

ผลการรักษา(progression note)

ผู้ป่วยเข้าการรักษา ตั้งแต่วันที่ 10 พฤศจิกายน 2565 – วันที่ 18 พฤศจิกายน 2565

รักษาครั้งที่ 2 วันที่ 18/11/2565

อาการปวดข้อศอกซ้ายดีขึ้น พอจับถือของได้บ้างแล้ว

รักษาครั้งที่ 3 วันที่ 6/9/2567

ผู้ป่วยได้เข้ามาทำการรักษาอีกครั้งด้วยอาการอื่น จึงได้สอบถามถึงอาการเดิม ผู้ป่วยแจ้งว่าหลังจากฝังเข็มครั้งที่ 2 ไป อาการปวดข้อศอกหายไป สามารถใช้งานได้ตามปกติ

สรุปผลการรักษา :

การฝังเข็มรักษาข้อศอกอักเสบสามารถลดอาการปวดได้ดี ผู้ป่วยสามารถกลับมาใช้งานได้ตามปกติ ช่วยลดการใช้ยาแก้ปวดหรือการฉีดยาสเตียรอยด์เฉพาะตรงบริเวณที่ปวด เป็นอีกทางเลือกหนึ่งสำหรับผู้ป่วยที่ไม่สามารถรับประทานยาแก้ปวดได้หรือไม่อยากฉีดสเตียรอยด์

ระหว่างการรักษาด้วยการฝังเข็มควรใช้งานข้อศอกให้น้อยลง หลีกเลี่ยงการยกของหนัก ทั้งนี้ผลการรักษาขึ้นอยู่กับบุคคล ปัจจัยกระตุ้น และการดูแลตัวเองของคนไข้ด้วย

อ้างอิง

1.        https://baike.baidu.com/item/%E8%82%98%E5%8A%B3/7104113?fr=ge_ala

2.      https://www.yaopinnet.com/tools/linchuanglujing/zy/zy2017s01172.pdf

------------------------

บทความโดย

แพทย์จีนอาวุโส ปิยะมาศ เมืองใชย (หมอจีน ปี้ หย่า หม่า)
毕雅玛 中医师
TCM. Dr. Piyamas muangchai (Bi Ya Ma)