ไขข้อข้องใจ ตกขาวแต่ละสีบ่งบอกถึงอะไรในแพทย์แผนจีน

ในคัมภีร์ฟู่ชิงจู่นฺวี่เคอ《傅青主女科》เป็นคัมภีร์แพทย์จีนโบราณที่บันทึกถึงอาการตกขาวแต่ละสีและวิธีการรักษาเอาไว้ และยังเป็นคัมภีร์ที่หมอนรีเวชควรอ่านอีกเล่มหนึ่งด้วย

ตกขาวสีขาว

ในการแพทย์แผนจีนกล่าวว่า “ม้าม” มีหน้าที่นำอาหารและน้ำที่แปรสภาพเป็นสารจำเป็น ดูดซึมและลำเลียงไปหล่อเลี้ยงทั่วร่างกาย  ในคัมภีร์ได้กล่าวไว้ว่า ถ้าม้ามพร่องส่งผลทำให้ไม่สามารถแปรอาหารเป็นสารจำเป็นได้อย่างสมบูรณ์ ร่วมถึงชี่ตับติดขัดส่งผลต่อการทำงานของม้าม จนเกิดเป็นความชื้นสะสมอยู่ภายในร่างกาย ความชื้นลงไปสะสมอยู่ที่ส่วนล่างของร่างกาย และเกิดเป็น “ตกขาว”

การรักษาจึงจำเป็นต้องบำรุงม้ามให้แข็งแรงเป็นหลัก และเสริมด้วยการระบายชี่ตับ เมื่อม้ามแข็งแรงตกขาวก็จะหายไปเอง

ตกขาวสีแดง

ผู้หญิงบางคนมักมีตกขาวสีแดง คล้ายเลือดแต่ก็ไม่ใช่เลือด ไหลออกมาทีละน้อยไม่หยุด การแพทย์จีนมองว่าสีแดงมักเกี่ยวข้องกับ “ความร้อน” และตกขาวเกี่ยวข้องกับความชื้น หากตกขาวเป็นสีแดง จึงบ่งบอกได้ว่าร่างกายของเรามีความชื้นร้อนสะสมอยู่

สาเหตุเกิดจากเส้นลมปราณไต้（带脉）เชื่อมต่อกับระบบไต และไตก็มีความเกี่ยวข้องกับ “ตับ” หากเราชอบคิดมากจะส่งผลกระทบต่อม้าม และเกิดความชื้นในร่างกายได้ หากเราโกรธง่ายส่งผลกระทบตับ ชี่ตับติดขัดเกิดเป็นความร้อน ความชื้นร้อนสะสมที่เส้นลมปราณไต้ เมื่อตับไม่สามารถเก็บกักเลือดได้ เลือดจึงเข้าไปที่เส้นลมปราณไต้ อีกทั้งม้ามอ่อนแอไม่สามารถทำงานได้เต็มที่กลายเป็นความชื้นสะสม ความร้อนชื้นลงไปรวมกันที่ส่วนล่างของร่างกายเกิดเป็นตกขาวสีแดงขึ้นมา

วิธีการรักษาจึงควรระบายความร้อนที่ตับ และบำรุงม้ามให้ทำงานได้เต็มที่

ตกขาวสีเหลือง

ตกขาวสีเหลืองแพทย์จีนมองว่าเกี่ยวกับความร้อนชื้นที่เส้นลมปราณเญิ่น（任脉） เป็นหลัก โดยปกติแล้วเส้นลมปราณเญิ่นจะไม่เก็บกักสารน้ำต่างๆ และเป็นเพียงทางผ่านเท่านั้น โดยทำหน้าที่ช่วยในการลำเลียงสารน้ำต่างๆ（津液）ไปเก็บที่ไต และกลายเป็นสารจิงจำเป็นในร่างกาย（精）

หากระบบในร่างกายทำงานผิดปกติ มีความร้อนสะสมในร่างกาย รวมถึงสารน้ำไม่สามารถแปรเปลี่ยนไปเป็นสารจิงได้แต่กลับกลายเป็นความชื้นแทน ความชื้นมีคุณสมบัติเป็นธาตุน้ำและธาตุดินผสมกันรวมตัวเข้ากับความร้อนที่เป็นธาตุไฟ สีของธาตุน้ำควรเป็นสีดำ สีของธาตุไฟความร้อนเป็นสีแดง แต่เมื่อความชื้นและความร้อนมาผสมรวมกัน ทำให้จะเปลี่ยนเป็นสีแดงก็ไม่เชิง จะเปลี่ยนเป็นสีดำก็ไม่เชิง สุดท้ายจึงออกมาเป็นตกขาวสีเหลือง

ตกขาวสีเขียว

ตกขาวสีเขียวมักเกี่ยวกับเส้นลมปราณตับร้อนชื้น ตามทฤษฎีการแพทย์แผนจีนกล่าวว่าตับเป็นธาตุไม้ ธาตุไม้มีตัวแทนเป็นสีเขียว หากตกขาวมีสีเขียวดังเช่นสีน้ำถั่วเขียว แสดงว่าชี่ตับไหลเวียนผิดปกติ

หากอาการไม่หนักมาก ความร้อนมีน้อยตกขาวจะมีสีเขียวอ่อน และหากความร้อนมีเยอะ ตกขาวจะมีสีเขียวเข้ม ดังนั้นควรรักษาโดยการระบายชี่ตับ ขับความร้อนที่ตับ ขับปัสสาวะ เช่นนี้แล้วตกขาวสีเขียวก็จะหายได้เอง

------------------------

บทความโดย

แพทย์จีน สิตา สร้อยอัมพรกุล (หมอจีน หลิน อิ่ง เหวิน)
林影雯 中医师
TCM. Dr. Sita Soiampornkul (Lin Ying Wen)
แผนกอายุรกรรมนรีเวช