Electron Transport Chain ทำให้เกิดพลังชี่

Electron Transport Chain (ETC) และ Oxidative Phosphorylation คือขั้นตอนสุดท้ายในกระบวนการผลิต ATP, ซึ่งเป็นตัวเก็บพลังงานหลักในเซลล์ต่าง ๆ ทั้งหลาย

1. Electron Transport Chain (ETC) : เป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นในไมโตคอนเดรียของเซลล์ ซึ่งเป็นขั้นตอนที่โปรตอนในกระบวนการคายอิเล็กตรอนจะถูกส่งผ่านโมเลกุลซึ่งเรียกว่า "โครงสร้างโปรตอนขนาดใหญ่" จากนั้น อิเล็กตรอนที่ถูกถ่ายทอดจะทำให้ปริมาณของโปรตอนในพื้นที่ระหว่าง inner และ outer mitochondrial membrane มีเพิ่มขึ้น ทำให้เกิดการสร้าง gradient และได้ผลิต ATP ในขั้นตอนต่อไป

2. Oxidative Phosphorylation : เป็นขั้นตอนที่คัดลอกโมเลกุล ADP และ Pi (ฟอสเฟต) เพื่อสร้าง ATP ด้วยความช่วยเหลือจากเอนไซม ATP synthase โดยอาศัย gradient ของโปรตอนที่เกิดจากขั้นตอนของ ETC จากข้างบน ทำให้เกิดเป็น ATP ซึ่งเป็นการนำพลังงานที่ได้รับจากการถ่ายทอดของอิเล็กตรอนมาใช้ในการผลิต ATP

กระบวนการนี้ช่วยในการผลิตพลังงานที่จำเป็นต่อการดำเนินชีวิตของเซลล์และเป็นกระบวนการที่มีประสิทธิภาพและทรัพยากรที่ จำกัด ในแพทย์จีนกระบวนการสร้าง ATP นี้จัดอยู่ในคือกลไกของการแปรสภาพของชี่ (ชี่ฮั่ว 气化) เพื่อทำให้เกิดพลังงาน ทำให้ระบบและอวัยวะต่าง ๆทำงานได้ต่อเนื่องตามปกติ ซึ่ง 气化 มีการเคลื่อนไหวและเปลี่ยนแปลง ดังนี้

气化 气的运动变化  气运动的基本形式由升、降、出、入四种，对于人体的生命活动至关重要，精、血、津液必须通过气的运动才能在体内不断地运行流动，以濡养全身。

ชี่ฮั่ว คือ การเปลี่ยนแปลงเคลื่อนไหวของชี่ (气) โดยรูปแบบพื้นฐานของการเคลื่อนไหวของชี่ (气) ประกอบด้วยดังนี้ : ขึ้น, ลง, ออก, และเข้า ซึ่งเป็นสิ่งที่สำคัญมากสำหรับการทำงานของร่างกาย สารสำคัญหลัก เช่น สารจิง, น้ำเลือด และน้ำหล่อเลี้ยง จำเป็นต้องผ่านการเคลื่อนย้ายของชี่ เพื่อที่จะให้สามารถหมุนเวียนภายในร่างกายอย่างต่อเนื่อง ทำให้สามารถบำรุงซ่อมแซมร่างกายได้อย่างทั่วถึง ชนิดของชี่

中气：脾胃之气，反映脾胃功能是否健旺。中气不足可见面色萎黄、食欲不振、气短乏力、大便溏稀等。

宗气：经脾胃消化吸收的水谷精微上输于肺，与肺气相结合便成为宗气。推动肺的呼吸，维持心脏的搏动、调节心律。语言、声音、呼吸等功能都与宗气有关。若宗气不足，可出现气短、喘促、心律失常等。

จงชี่ (中气) ชี่ในส่วนกลาง : ชี่ของม้ามและกระเพาะอาหาร ซึ่งสะท้อนถึงฟังก์ชั่นของม้ามและกระเพาะอาหารว่ามีพลังงานสมบูรณ์หรือไม่ หากจงชี่ไม่เพียงพอจะทำให้เราเห็นหน้าซีดอมเหลือง, ความอยากอาหารลดลง, หายใจสั้น ไม่มีเรี่ยวแรง, และเสียงพูดที่เบาลง ถ่ายเหลวเป็นน้ำใส เป็นต้น

จงชี่ (宗气) กลางอก: เป็นพลังงานชี่ที่ได้จากการย่อยอาหารและการดูดซึมของม้ามและกระเพาะอาหารแล้วส่งขึ้นไปที่ปอด และเมื่อเชื่อมกับชี่ของปอดจะกลายเป็นจงชี่ ซึ่งส่งเสริมกระบวนการหายใจของปอด, การเต้นของหัวใจ, และการปรับเปลี่ยนจังหวะหัวใจ รวมถึง การพูด, การเปล่งเสียง, การหายใจ ก็มีส่วนร่วมกับจงชี่ ถ้าจงชี่น้อยเกินไป, อาจทำให้เกิดอาการหายใจสั้น, หายใจถี่, ระบบจังหวะหัวใจผิดปกติ เปล่งเสียงไม่มีพลัง เป็นต้น"

การรักษาจะเน้นบำรุงชี่ (补气)

ตำรับยาที่ใช้บ่อย เช่น
补中益气汤 六君子汤

ตัวยาหลัก ๆ
หวงฉี黄芪  ไท่จื่อเซิน太子参  ตั่งเซิน党参  เซิงหมา升麻  ไฉหู柴胡  ไป๋จู๋白术  ฝูหลิง茯苓  กันเฉ่า甘草

------------------------

บทความโดย
แพทย์จีน จรัญ จันทะเพชร (หมอจีน จ้าน หลาน)
湛蓝 中医师
TCM. Dr. Charun  Chanthaphet (Zhan Lan)
แผนกอายุรกรรม