อาการแพ้ท้อง แก้ได้ด้วยแพทย์จีน

อาการแพ้ท้องมีโอกาสเกิดขึ้นได้สูงในคุณแม่อายุครรภ์ 4-6 สัปดาห์แรก และมีโอกาสเกิดขึ้นได้สูงเป็นพิเศษ สำหรับคุณแม่ที่ตั้งครรภ์ลูกคนแรก โดยที่อาการแพ้ท้องมีหลายอาการ เช่น คลื่นไส้อยากอาเจียน เวียนศีรษะ รู้สึกแสบลิ้นปี่ เหม็นกลิ่นต่าง ๆ เช่น กลิ่นอาหาร เป็นต้น และเมื่อคุณแม่อายุครรภ์เกิน 3 เดือนขึ้นไปอาการเหล่านี้จะค่อย ๆ ดีขึ้นเอง

การแพทย์แผนจีนอธิบายสาเหตุของอาการแพ้ท้องอย่างไร

สาเหตุสำคัญคือ กลไกชี่ของกระเพาะอาหารวิ่งสวนทางขึ้นด้านบน ซึ่งปกติชี่ของกระเพาะอาหารควรจะวิ่งลงด้านล่าง เมื่อวิ่งกลับทิศจะส่งผลให้เกิดอาการคลื่นไส้อาเจียนได้ โดยปัจจัยที่ทำให้ชี่ของกระเพาะอาหารวิ่งสวนขึ้นบนเกิดจาก

1. ม้ามและกระเพาะอาหารพร่อง
   เมื่อตั้งครรภ์และคุณแม่ไม่มีประจำเดือน เลือดในร่างกายไม่สามารถระบายออกเป็นประจำเดือนได้ ดังนั้นเลือดและชี่ไปสะสมที่ชงม่าย（冲脉）เพื่อบำรุงทารกในครรภ์ เมื่อชงชี่（冲气）ในชงม่ายเติมเต็ม ชงชี่จึงวิ่งสวนขึ้นด้านบน กระทบการทำงานของกระเพาะอาหาร ถ้ากระเพาะอาหารอ่อนแอ ชงชี่ที่วิ่งสวนขึ้นด้านบนจะทำให้การทำงานของกระเพาะอาหารแปรปรวน ชี่ของกระเพาะอาหารที่ควรวิ่งลงล่างผิดปกติ ส่งผลให้เกิดอาการพะอืดพะอม แพ้ท้อง แต่ถ้าม้ามพร่องจนเกิดความชื้นขึ้นในร่างกาย ชงชี่และความชื้นรวมตัวกันและวิ่งสวนขึ้นด้านบน ทำให้เกิดอาการพะอืดพะอมเช่นกัน
   
2. ตับและกระเพาะอาหารทำงานไม่สอดคล้องกัน
   หลังตั้งครรภ์ เลือดและสารอิน（阴血）ไปรวมตัวกันที่มดลูกเพื่อบำรุงทารกในครรภ์ ชงม่ายมีชี่ไปสะสมจนเต็ม ในทฤษฎีการแพทย์แผนจีนได้บันทึกไว้ว่า ตับมีหน้าในการเก็บกักเลือด เมื่อเลือดไปเลี้ยงในครรภ์จนหมด ทำให้เลือดในตับไม่เพียงพอ ชี่ตับจึงมีมาก หากเดิมทีเป็นคนอารมณ์ฉุนเฉียวง่าย ก็จะกระทบการทำงานของตับ จนชี่ตับยิ่งมีมากขึ้น ขณะเดียวกันเส้นลมปราณตับมีความเกี่ยวข้องกับกระเพาะอาหารและกะบังลม เมื่อชงชี่และไฟจากตับวิ่งสวนขึ้นไปทำลายกระเพาะอาหาร ส่งผลให้การทำงานของกระเพาะอาหารแปรปรวน ชี่ของกระเพาะอาหารที่ควรวิ่งลงล่างจึงผิดปกติ ทำให้เกิดอาการพะอืดพะอม แพ้ท้อง

ตำรับยาจีนที่รักษาอาการแพ้ท้องจะมีหลายตำรับด้วยกัน ซึ่งการเลือกใช้ตำรับยาไหน ก็ขึ้นอยู่กับว่าคุณแม่มีอาการแพ้ท้องเนื่องจากสาเหตุใด

ตัวอย่างเช่น ตำรับเซียงซาลิ่วจวินจื่อทัง（香砂六君子汤）ตำรับยานี้มักใช้กับคุณแม่ที่อยู่ในกลุ่มอาการม้ามและกระเพาะพร่อง ในตำรับปะกอบด้วยตัวยา เช่น

• เหรินเซิง（人参）ไป๋จู๋（白术）ฝูหลิง（茯苓）กันเฉ่า（甘草）ต้าเจ่า（大枣）มีสรรพคุณช่วยบำรุงม้ามและกระเพาะอาหาร บำรุงชี่ ปรับสมดุลการทำงานของกระเพาะอาหาร
• เซิงเจียง（生姜）ปั้นเซี่ย（半夏）มีสรรพคุณช่วยดึงชี่ของกระเพาะอาหารลงล่าง แก้อาการพะอืดพะอม แพ้ท้อง
• ซาเหริน（砂仁）เฉินผี（陈皮）มู่เซียง（木香）มีสรรพคุณช่วยปรับสมดุลของชี่ให้ไหลเวียนเป็นปกติ

ดังนั้นตำรับเซียงซาลิ่วจุนจื่อ นอกจากจะช่วยแก้อาการพะอืดพะอมได้แล้ว ยังช่วยบำรุงม้ามและกระเพาะอาหารอีกด้วย

นอกจากตำรับยาที่กล่าวไปข้างต้นแล้ว ยังมีหลายตำรับยาที่สามารถแก้อาการแพ้ท้องได้ เช่น กุยจือทัง（桂枝汤）เจียเว่ยเวิ่นตั๋งต่านทัง（加味温胆汤）เป็นต้น

ยาสมุนไพรจีนมีประวัติมาอย่างยาวนานกว่า 5000 ปี ในการรักษาอาการแพ้ท้องได้อย่างมีประสิทธิผล ทั้งยังปลอดภัยกับทารกในครรภ์ ทั้งนี้ทั้งนั้นต้องอยู่ภายใต้การดูแลจากแพทย์แผนจีนที่มีใบประกอบโรคศิลปะที่ถูกต้อง

------------------------

บทความโดย

แพทย์จีน สิตา สร้อยอัมพรกุล (หมอจีน หลิน อิ่ง เหวิน)
林影雯 中医师
TCM. Dr. Sita Soiampornkul (Lin Ying Wen)
แผนกอายุรกรรมนรีเวช