หย่างเซิงสุขภาพสตรีทุกช่วงวัย ความลับสุขภาพของผู้หญิง

"หย่าง" 养 หมายถึง "การบำรุง"
"เซิง" 生 หมายถึง "ชีวิต"

คำว่า "หย่างเซิง" ในความหมายของศาสตร์การแพทย์แผนจีน หมายถึงการดูแลสุขภาพแบบองค์รวม ในหลายๆมิติ ที่มิได้หมายถึงการรักษาโรคแต่เพียงอย่างเดียว เพื่อให้มีอายุที่ยืนยาวสุขภาพแข็งแรง สุขภาพดีในที่นี้หมายถึงทั้งสุขภาพกายและสุขภาพใจ การมีคุณภาพชีวิตที่ดี และจิตใจที่ร่าเริงแจ่มใส ในคัมภีร์เน่ยจิง เป็นคัมภีร์โบราณ ซึ่งเป็นคัมภีร์ที่บันทึกการวินิจฉัยโรคแรกเริ่มที่สมบูรณ์ของการแพทย์แผนจีน มีบทหนึ่งที่ได้กล่าวถึงช่วงอายุขั้นตอนการเจริญเติบโตทั้งร่างกายและระบบสืบพันธุ์ของผู้หญิง เริ่มนับจาก 7 (ความหมายคือ ในทุก 7 ปี ผู้หญิงจะมีการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย) คือ

“一七” 女子七岁，肾气盛，齿更发长
เจ็ดขวบแรก ชี่ไตเริ่มมากขึ้น ฟันน้ำนมหลุด ฟันแท้เริ่มขึ้น เส้นผมยาวขึ้น กระดูกและฟันแข็งแรงขึ้น

แนวทางการพักผ่อน 
ในเด็กช่วงประถมวัย 6-13 ปี ระยะเวลาการนอนที่เหมาะสมคือ 9-11 ชั่วโมง ไม่ควรนอนน้อยกว่า 7-8 ชั่วโมง ไม่มากกว่า 12 ชั่วโมง

แนวทางการเลือกทานอาหาร
เด็กมีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว จึงต้องการอาหารที่ให้สารอาหารและพลังงานสูง สิ่งสำคัญคือเด็กต้องได้รับโปรตีนและแคลเซียมที่เพียงพอต่อการเจริญเติบโตของกระดูกและกล้ามเนื้อ นมและผลิตภัณฑ์จากนมเป็นแหล่งอาหารที่ดีที่ให้ทั้งโปรตีนและแคลเซียมที่จำเป็นควร ทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ เน้นโปรตีน แคลเซียมเนื่องจากช่วยในการเจริญเติบโต เพิ่มความสูง บำรุงสมอง

ในกรณีที่เด็กทานอาหารได้น้อย ติดเล่น ไม่ยอมกินข้าว สามารถใช้สมุนไพรจีน โกยไลกิม（鸡内金）นำมาคั่ว และบดผงโรยบนข้าวให้เด็กๆทาน มีสรรพคุณในการช่วยย่อยอาหาร อีกทั้งสีเหลืองเป็นตัวแทนของระบบม้าม ซึ่งเป็นระบบย่อยอาหาร จึงยิ่งเป็นการชี้ชัดว่าผนังกระเพาะอาหารของไก่นั้นเปรียบเหมือนน้องๆเครื่องจักรที่ทำหน้าที่ย่อยอาหารนั่นเอง เหมือนกับคำโบราณของจีนที่ว่า “ทานอวัยวะไหน ก็บำรุงอวัยวะนั้น” หรือ เซียงจา（山楂）กลุ่มยาช่วยย่อยในทางตำรับยาจีน ช่วยปรับสมดุลกระเพาะอาหารและลำไส้ เพิ่มการหลั่งของน้ำย่อยในกระเพาะอาหาร ช่วยให้เจริญอาหาร แต่ถ้าทานมากไปทำให้ส่งผลต่อการงอกของฟัน

“二七”而天癸至，任脉通，太冲脉盛，月事以时下，故有子。
อายุ 14 เป็นช่วงเข้าสู่วัยรุ่น
ช่วงของการเจริญเติบโต ชี่ของไตเพิ่มมากขึ้น ทำให้เกิดเทียนขุย (คือสารที่กระตุ้นการเจริญเติบโตและการสืบพันธุ์) คล้ายฮอร์โมน ในเด็กผู้หญิงวัยนี้สิ่งที่แสดงออกถึงความสมบูรณ์ของเทียนขุยคือ ประจำเดือน

ในทางแพทย์จีนเชื่อว่าเมื่อเข้าสู่วัยรุ่น เส้นลมปราณเริ่นกับเส้นลมปราณชงถูกเติมเต็มจนเต็มที่ (เส้นลมปราณเริ่น 任脉 任 แปลว่ารับผิดชอบ ซึ่งจะพ้องเสียงกับคำว่า 妊 ที่แปลว่าการตั้งครรภ์ , เส้นลมปราณชงจะวิ่งรอบบริเวณท้องน้อย ) ซึ่งทั้ง 2 เส้นลมปราณนี้จะเป็นเส้นลมปราณที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของระบบการสืบพันธุ์ อวัยวะเพศ

ช่วงนี้น้องๆ ก็จะเริ่มมีหน้าอก ถือว่าเป็นวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงทางสรีระร่างกายในลักษณะที่พร้อมจะมีเพศสัมพันธ์ได้ เป็นช่วงที่มีการพัฒนาทางด้านจิตใจจากเด็กไปสู่ความเป็นผู้ใหญ่ มีการเปลี่ยนแปลงจากสภาพที่ต้องพึ่งพาพ่อแม่และผู้ปกครองไปสู่สภาวะที่ต้องรับผิดชอบ และพึ่งพาตนเอง

แนวทางการพักผ่อน
ในเด็กช่วงวัยรุ่น 14-17 ปี ระยะเวลาการนอนที่เหมาะสมคือ 8-10 ชั่วโมง ไม่ควรนอนน้อยกว่า 7 ชั่วโมง ไม่มากกว่า 11 ชั่วโมง

แนวทางการเลือกทานอาหาร
ส่วนประกอบอาหารของวัยรุ่นที่สำคัญ คือ อาหารประเภทแป้งเป็นพื้นฐาน ผลไม้ ผัก โปรตีนและนมในปริมาณปานกลาง

นอกจากนี้ยังสามารถรับประทานอาหารเพื่อเพิ่มพลังงานได้จากขนมขบเคี้ยวที่มีคุณค่าทางโภชนาการ เช่น ถั่ว ลูกเกดหรือน้ำผลไม้ปั่นระหว่างมื้ออาหาร รูปร่างเป็นสิ่งสำคัญที่คนวัยนี้ให้ความสำคัญ แต่ก็ไม่ควรใช้วิธีอดอาหารในการควบคุมน้ำหนัก

วิธีที่ดีที่สุดในการควบคุมน้ำหนักคือ การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพอย่างสมดุลและออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

สิ่งสำคัญอีกประการสำหรับวัยรุ่น คือการรับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กอย่างเพียงพอ โดยเฉพาะเพศหญิงซึ่งสูญเสียธาตุเหล็กไปพร้อมประจำเดือน อาหารที่อุดมไปด้วยธาตุเหล็กได้แก่ เนื้อแดง ปลา (โดยเฉพาะปลาซาดีน) พืชตระกูลถั่วและธัญพืช

การนอนที่ดีควรเข้านอนช่วง 4 ทุ่ม ช่วงเวลา 23.00-3.00 น. เป็นเวลาของเส้นลมปราณตับและถุงน้ำดี

- เลือดในร่างกายจะไหลไปเก็บที่ตับ เพื่อขจัดของเสียและสร้างเลือดใหม่เพื่อให้ความชุ่มชื้นและหล่อเลี้ยงร่างกาย

- เป็นช่วงเวลาสำคัญที่ต้องนอนหลับ เพื่อให้เลือดไหลเวียนเข้าสู่ตับเพียงพอ รักษาการทำงาน ของตับและ ถุงน้ำดีให้ทำงานเป็นปกติ

- หากเลือดไหลเวียนเข้าสู่ตับอย่างเพียงพอ ถุงน้ำดีทำงานเป็นปกติ ก็จะทำให้หลับสนิทและมีคุณภาพ

- สอดคล้องกับวิทยาศาสตร์ปัจจุบัน ระยะเวลาดังกล่าวเป็นช่วงที่Growth hormonesหลั่งได้ดีที่สุด ฮอร์โมนข้างต้นจะทำให้ร่างกายหลับลึกและได้รับการพักผ่อนเต็มที่ที่สุด เพื่อการซ่อมแซมฟื้นฟูร่างกายอย่างมีประสิทธิภาพที่สุด

“三七” 肾气平均，故真牙生而长极。
ช่วงอายุ 21 ปี เป็นวัยที่บรรลุนิติภาวะแล้ว โตเต็มวัย ทั้งด้านสรีระหรือการเจริญเติบโตของอวัยวะภายในต่างๆ ในทางแพทย์จีนเชื่อว่า ช่วงวัยนี้ชี่ของไตสมดุล ฟันแท้ขึ้นครบ หรืออาจมีฟันคุดขึ้นมาได้ เป็นช่วงวัยเริ่มต้นของคนทำงาน คนวัยนี้ร่างกายยังมีการเผาผลาญที่ดี เพราะอายุยังน้อย แต่ไลฟ์สไตล์ในชีวิตประจำวันค่อนข้างจะเร่งรีบ จึงมักเน้นการกินอาหารจานด่วนที่สะดวก ง่าย และรวดเร็ว จนอาจลืมคำนึงถึงสุขภาพ บางครั้งด้วยความที่ยังไฟแรงก็อาจมุ่งมั่นกับการทำงานจนกินอาหารไม่เป็นเวลาก็บ่อยจนอาจทำให้ร่างกายอ่อนเพลีย สมองอ่อนล้า เพราะได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ|

แนวทางการพักผ่อน
ในเด็กช่วงผู้ใหญ่ตอนต้น 18-25 ปี ระยะเวลาการนอนที่เหมาะสมคือ 7-9 ชั่วโมง ไม่ควรนอนน้อยกว่า 6 ชั่วโมง ไม่มากกว่า 10-11 ชั่วโมง

แนวทางการเลือกกินอาหาร
ควรกินอาหารประเภทปลาทะเลที่อุดมด้วย โอเมก้า 3, DHA รวมทั้งผักใบเขียวต่างๆ และผลไม้ตระกูลเบอร์รี่ เพื่อช่วยบำรุงสมอง ระบบประสาท และความจำ และที่ขาดไม่ได้คือควรออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอสัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง

เนื่องจากบรรลุนิติภาวะ รับผิดชอบตัวเองได้ อาหารการกินอาจไม่ระมัดระวัง มีปาร์ตี้บ่อย กินอาหารไม่ครบมื้อ ลดน้ำหนัก อาจทำให้น้องๆช่วงนี้เริ่มมีปัญหาเกี่ยวกับระบบประจำเดือนได้ เช่น ประจำเดือนมาไม่ปกติ หรือปวดท้องประจำเดือน

ในกรณีที่มีการปวดท้องประจำเดือน สามารถนวดกดจุดฝังเข็มเพื่อบรรเทาอาการปวดท้องประจำเดือนได้

แนะนำชาที่ช่วยลดการปวดท้องประจำเดือน
ชาเหมยกุ้ยฮวาจ่าว（玫瑰花枣茶）
ดอกกุหลาบ 3-5 ดอก
พุทราจีน 3-5 เม็ด
เก๋ากี๊ 10 เม็ด
นำวัตถุดิบทั้งหมดมาล้างน้ำ ฉีกใช้พุทราจีนแยกออก ใส่ในกาน้ำชา หรือแก้วน้ำ เทน้ำร้อนลงไป แช่ไว้ 3 นาที จึงค่อยดื่ม สามารถดื่มแทนน้ำเปล่าได้เลย

“四七” 筋骨坚，发长极，身体盛壮。
ช่วงอายุ 28 ปี เป็นช่วงผู้ใหญ่ตอนปลาย ในทางแพทย์จีนเชื่อว่าช่วงอายุนี้การทำงานของตับและไตอยู่ในช่วงสมบูรณ์ ตับทำหน้าที่ควบคุมเส้นเอ็น ไตควบคุมกระดูก เป็นช่วงที่กระดูกและเส้นเอ็นสมบูรณ์มาก ร่างกายอยู่ในช่วงที่แข็งแรง (ในช่วงวัยนี้เหมาะสมกับการตั้งครรภ์) เพราะช่วงวัยที่กำลังสร้างฐานะหรือสร้างครอบครัว โดยส่วนใหญ่มักมีหน้าที่การงานที่มั่นคงแล้ว แต่ว่าไลฟ์สไตล์ในชีวิตประจำวันอาจยังเร่งรีบอยู่เหมือนเดิม และด้วยอายุที่เข้าเลขสาม ทำให้ระบบเผาผลาญในร่างกายทำงานลดลงไปด้วย

ข้อแนะนำ
ควรกินอาหารที่มีโภชนาการสูง แต่มีแคลอรีต่ำ กินอาหารที่มีประโยชน์ให้สมดุลกัน หรืออาหารจำพวกที่ช่วยต้านอนุมูลอิสระ เช่น วิตามินซี, โคเอนไซม์-คิวเทน ควรดื่มน้ำมากๆ เพื่อช่วยให้ผิวพรรณสดใส

1. โปรตีน คือส่วนประกอบสำคัญมากของเซลล์ ทั้งสร้างและซ่อมแซมร่างกายของคุณและลูก อาหารที่ให้โปรตีนมาก ได้แก่ เนื้อสัตว์ทุกชนิด อาหารทะเล เต้าหู้ ถั่ว ไข่ เป็นต้น แต่โปรตีนจากเนื้อสัตว์นั้นจะได้ไขมันพ่วงมาด้วย ควรรับประทานในลักษณะที่ไม่ติดมัน และไข่ไก่ควรเลือกไข่ไก่ที่สด หากคุณเป็นคนที่ดื่มนมอยู่แล้ว ควรดื่มนมเพิ่มขึ้นจากปกติ แต่หากดื่มนมไม่ได้ ควรรับประทานอาหารชนิดอื่นที่ให้โปรตีนแทน

2. ธาตุเหล็ก คือส่วนประกอบสำคัญของเลือด ดังนั้น ถ้าจะเตรียมพร้อมให้กับลูกที่กำลังจะมาอาศัยอยู่ในร่างกายคุณ คุณต้องทานอาหารที่ให้ธาตุเหล็กสูงเตรียมพร้อมไว้ ได้แก่ ธัญพืช ผักใบเขียว ผลไม้แห้ง หากขาดธาตุเหล็กจะทำให้เด็กขาดเลือด เป็นเลือดจาง

3. แคลเซียม คือส่วนประกอบสำคัญของกระดูก ซึ่งถือว่าเป็นโครงสร้างหลักของร่างกาย นอกจากนมแล้ว อาหารที่มีแคลเซียมสูง ได้แก่ กุ้งแห้ง ถั่วแดง ผักใบเขียว และปลาที่กินได้ทั้งตัว

4. วิตามินและเกลือแร่ เป็นตัวช่วยให้ร่างกายนำสารอาหารต่างๆ ไปใช้ได้มากขึ้น ป้องกันการติดเชื้อ และเพิ่มการดูดซึมของสารอาหาร ผู้หญิงส่วนมากรับประทานกรดโฟลิกเสริม ทั้งจากเป็นเม็ดวิตามินหรือจากผัก ผลไม้ ก็ได้เหมือนกัน

5. วิตามินซี จะทำให้การดูดซึมธาตุเหล็ดดีขึ้น ทำให้รกแข็งแรง นอกจากผลไม้สดแล้ว ยังพบใน มะเขือเทศ ดอกกะหล่ำ

6. ดื่มน้ำ ไม่ควรโฟกัสเฉพาะเรื่องสารอาหาร น้ำสะอาดก็เป็นส่วนประกอบสำคัญ ลดท้องผูก และเพิ่มการดูดซึมของสารอาหาร

“五七” 阳明脉衰，面始焦，发始堕。
ช่วงอายุ 35 ปี ช่วงแห่งความมั่นคง หลายคนหน้าที่การงานมั่งคง การเงิน ชีวิตครอบครัวเข้าที่เข้าทางแล้ว พอตำแหน่งการงานเพิ่มขึ้น ความรับผิดชอบมากขึ้น สิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้เลย คือความเครียด ช่วงวัยนี้คอลลาเจนผิวเริ่มลดลง ระบบการเผาผลาญเริ่มทำงานน้อยลง ทั้งผิวหน้าและรูปร่างเริ่มมีการเปลี่ยนแปลง

ในทางแพทย์จีนเชื่อว่าช่วงอายุวัยนี้นั้น เส้นลมปราณหยางหมิงเริ่มเสื่อมถอย ใบหน้าเริ่มเหี่ยวดูเหน็ดเหนื่อย ผมเริ่มร่วง (เส้นลมปราณหยางหมิงกระเพาะอาหารและลำไส้ใหญ่ ช่วยเรื่องระบบการย่อยอาหาร การเผาผลาญ การขับถ่าย เมื่อหยางหมิงลดลง ต้นทุนหลังกำเนิดน้อยลง สารอาหารที่จะไปหล่อเลี้ยงส่วนต่างๆของร่างกายน้อยลง ผมหลุดร่วงได้ง่าย

แนะนำดื่มชางาดำพุทราจีน
งาดำ 10 กรัม
พุทราแดง 5 เม็ด
น้ำตาลกรวด
สรรพคุณ : บำรุงเลือด หล่อลื่นลำไส้
รักษาอาการอ่อนเพลีย นอนไม่หลับ ท้องผูก

“六七” 三阳脉衰于上，面皆焦，发始白。
ช่วงอายุ 42 เมื่อคนเราก้าวเข้าสู่วัย 40 ร่างกายเริ่มจะเปลี่ยนแปลงไปในทางที่เสื่อมลง เริ่มมีผมขาว ใบหน้าหมองคล้ำ การเปลี่ยนแปลงใหญ่ๆ ที่เราสังเกตเห็นได้ชัดมากเช่น สายตาเริ่มฝ้าฟาง มีฝ้ากระได้ง่าย เวียนหัว ฮอร์โมนเพศเริ่มลดลง ส่งผลให้ในผู้หญิงหลายๆคนเริ่มเบื่อ ไม่อยากมีเพศสัมพันธ์กับคนรัก ไข่ก็เริ่มจะไม่แข็งแรง เมื่ออายุมากขึ้น ร่างกายผลิตน้ำลายลดลง เคลือบฟันบางลง ฟันเริ่มห่างขึ้น มีปัญหาโรคเหงือกได้บ่อยๆ
การรมยาก็ใช้รมยาบริเวณจุดที่บำรุงชี่ในร่างกาย

“七七” 任脉虚，太冲脉衰少，天癸竭，地道不通，故形坏而无子也。
ช่วงอายุ 49 ทางแพทย์จีนถือว่าเริ่มเข้าสู่วัยทอง เนื่องจากเริ่นม่ายและชงม่ายเริ่มน้อยลง เทียนขุยหมดไป ประจำเดือนน้อยลงจนหมดประจำเดือน โอกาสในการตั้งครรภ์น้อยลงหรือแทบจะไม่มี ดังนั้นช่วงนี้ในทางแพทย์จีนจะเข้าสู่วัยทองหรือวัยหมดประจำเดือน

เมนูอาหารตำรับยาจีนที่เอาไว้รักษาโรคขี้หงุดหงิดในช่วงวัยทอง
ตำรับนี้เรียกว่า 甘麦大枣汤 (กันม่ายต้าจ่าวทัง)
ข้าวสาลี 30 กรัม
ชะเอมเทศ 6 กรัม
พุทราแดง 20 กรัม
ต้ม 30 นาที
ตำรับนี้มีฤทธิ์ทำให้จิตใจสงบ บำรุงชี่และเลือด

ข้อมูลโดย
แพทย์จีน รติกร อุดมไพบูลย์วงศ์ (เวิน เจิน ฮุ่ย)
คลินิกฝังเข็ม