นวดทุยหนารักษาท้องผูกในผู้สูงอายุ

อาการท้องผูกเป็นอาการที่พบได้บ่อยในทุกเพศทุกวัย โดยเฉพาะในผู้สูงอายุ เป็นอาการที่พบมากถึง 25-30% เมื่อเทียบกับอาการอื่น ๆ เมื่ออายุมากขึ้นลำไส้มักจะเริ่มทำงานผิดปกติ ไม่สามารถขับถ่ายได้ต่อเนื่องทุกวัน จำนวนครั้งในการขับถ่ายอุจจาระเริ่มลดลง อาจเกิดได้จากสภาพจิตใจ หรือสภาพร่างกาย เช่น อุ้งเชิงกรานทำงานผิดปกติ ส่งผลต่อคุณภาพในการใช้ชีวิตของผู้สูงอายุเป็นอย่างมาก เมื่อท้องผูกเป็นระยะเวลานาน อาจทำให้เกิดโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ ริดสีดวง เมื่อขับถ่ายลำบากทำให้ผู้สูงอายุต้องออกแรงเบ่งอุจจาระแรง ๆ อาจทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมอง หมอนรองกระดูกสันหลังส่วนเอวกดทับเส้นประสาทตามมาได้

ในทางแพทย์จีนมองว่าอวัยวะภายในจะสะท้อนออกมาสู่ภายนอกได้เสมอ ตามคำว่ากล่าวที่ว่า สิ่งที่อยู่ภายในย่อมเป็นสิ่งที่อยู่ภายนอก “有形诸内，必形诸外” โดยการกดจุดทุยหนาจะช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของเลือดลม บำรุงอวัยวะตันทั้งห้าและอวัยวะกลวงทั้งหก ช่วยฟื้นฟูการทำงานต่าง ๆ ภายในร่างกายให้เป็นปกติ ช่วยกระตุ้นการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อเรียบภายในลำไส้ กระตุ้นการหลั่งของน้ำย่อย กระตุ้นการทำงานของระบบประสาท ช่วยบรรเทาอาการท้องผูก ปวดท้อง ท้องอืด อาหารไม่ย่อย โดยจุดที่นิยมใช้ในการนวดกดจุดทุยหนาจะมีหลัก ๆ อยู่สามจุดด้วยกัน ได้แก่ จุดเทียนซู (ST25,天枢), กวานเหยฺวียน (CV4, 关元) และจงหว่าน (CV12, 中脘) อาจมีการเพิ่มจุดอื่น ๆ ตามอาการของผู้ป่วย เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่มีประสิทธิภาพ สามารถรักษาควบคู่ร่วมกับยาจีนหรือฝังเข็มได้ หรือการประคบร้อนบริเวณหน้าท้องแบบมีตัวยาสมุนไพรจีนอยู่ภายในถุงร้อน พบว่าได้ผลค่อนข้างดี เนื่องจากความร้อนและตัวยาสมุนไพรจีนจะแทรกซึมเข้าสู่ผิวหนังผ่านลงไปยังลำไส้และกระเพาะอาหาร กระตุ้นให้เกิดการทะลวงจิงม่าย เลือดลมไหลเวียน (疏经通脉, 行气活血) ในขณะเดียวกันยังสามารถกระตุ้นให้เลือดมีการสูบฉีดมากขึ้น ช่วยเสริมการทำงานของระบบประสาทและการหลั่งสารต่าง ๆ ของระบบต่อมไร้ท่อ ซึ่งระบบต่อมไร้ท่อ (Endocrine gland) เป็นต่อมที่มีการหลั่งฮอร์โมนต่าง ๆ เช่น ฮอร์โมนที่ควบคุมเกี่ยวกับการเจริญโต การสืบพันธุ์ การสร้างพลังงานในร่างกาย เป็นต้น

ในทุก ๆ เช้า ช่วงเวลา 05.00-07.00 น. เมื่อตื่นขึ้นมาแล้วควรดื่มน้ำอุ่นทันที 1 แก้ว จากนั้นออกไปเดินหรือวิ่งเบา ๆ ประมาน 15-30 นาที รับประทานอาหารเช้าง่าย ๆ ด้วยสูตรอาหารเช้ากระตุ้นระบบขับถ่าย ส่วนผสมได้แก่ เมล็ดวอลนัทบด 30 กรัม เมล็ดงาบด 30 กรัม นม 30 กรัม และน้ำผึ้ง 50 กรัม ผสมเข้าด้วยกัน นวดกดจุดเทียนซู (ST25,天枢), กวานเหยฺวียน (CV4, 关元) และจงหว่าน (CV12, 中脘) ตามเข็มนาฬิกา 5-10 นาที ประคบถุงร้อนบริเวณหน้าท้องตรงกลางเหนือสะดือ 10-15 นาที เพื่อกระตุ้นการทำงานของลำไส้และกระเพาะอาหาร สำหรับผู้สูงอายุเวลานั่งถ่ายอุจจาระควรนั่งชักโครกนั่งราบ เพื่อง่ายต่อการลุกนั่งและเท้าเหยียบบนเก้าอี้ตัวเล็กอีกที ช่วยให้ลำไส้ยืดตรงไม่ถูกบีบรัด เพียงเท่านี้ระบบขับถ่ายก็จะทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ลดความเสี่ยงท้องผูก ซึ่งเป็นอาการที่นำไปสู่โรคต่าง ๆ ได้อีกมาก

------------------------

บทความโดย
แพทย์จีนธนภรณ์ ธนศรีวนิชชัย (หมอจีน หลิว ฉาย เผิง)  
刘财蓬 中医师
TCM. Dr. Tanaporn  Tanasrivanichchai (Liu Cai Peng)
แผนกกระดูกและทุยหนา

อ้างอิง

1. Wang Yan Xu, Shi Yong, Shang Xing Yi,Clinical Research Status of Acupoint Massage in Treatment of Senile Functional Constipation, Changchun University, Chinese Manipulation and Rehabilitation Medicine, 2022, Vol.13 No.24
2. การฝังเข็ม-รมยา เล่ม 1 กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข พ.ศ.2551
3. จุดเทียนซู（ST25, 天枢）ตำแหน่ง ระดับเดียวกับสะดือ ห่างจากสะดือในแนวราบ 2 ชุ่น
   จุดกวานเหยฺวียน（CV4, 关元）ตำแหน่ง อยู่ที่กึ่งกลางท้องน้อยใต้สะดือ 3 ชุ่น
   จุดจงหว่าน（CV12, 中脘）ตำแหน่ง ท้องด้านล่างบนแนวกลางตัวด้านหน้า 1 ชุ่น ต่ำจากสะดือ