เวียนศีรษะ..ดูแลตัวเองอย่างไร?

          เวียนศีรษะ เป็นอาการที่พบได้บ่อยในทุกเพศและทุกวัย มักมีอาการมึนงงศีรษะ ตาลาย รู้สึกเหมือนวัตถุรอบตัวหมุนได้ ทางแพทย์แผนปัจจุบันได้แบ่งอาการเวียนศีรษะออกเป็นกลุ่มๆ ได้ดังนี้

• จากพยาธิสภาพที่สมอง

          - ภาวะเลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ (Vertebrobasilar Insufficiency)

          - โรคหลอดเลือดสมอง (Cerebrovascular Disease)

• จากพยาธิสภาพที่หู

          - โรคน้ำในหูไม่เท่ากัน (Meniere's Disease)

          - โรคเวียนศีรษะจากการเปลี่ยนท่าทาง (BPPV)

          - ภาวะเวียนศีรษะจากการเคลื่อนที่ (motion sickness) หรือเรียกง่ายๆว่า อาการเมารถ

• จากสาเหตุอื่น

          - โรคของกระดูกต้นคอ

          - ภาวะความดันโลหิตสูง (Hypertension)

          - ภาวะความดันโลหิตต่ำ(hypotension)

          - ภาวะโลหิตจาง (Anemia)

          ในมุมมองศาสตร์แผนจีน หมอจีนเรียกอาการวิงเวียนศีรษะว่า “เสวียนอวิน (眩晕)” มีตำแหน่งของโรคอยู่ที่สมอง มีความเกี่ยวข้องกับอวัยวะตับ ม้ามและไต โดยสาเหตุของอาการวิงเวียนศีรษะมักเกิดจากความผิดปกติทางอารมณ์ โภชนาการที่ไม่เหมาะสม ชี่และเลือดพร่อง สารจิงของไตไม่เพียงพอ หรืออาจเกิดจากการได้รับบาดเจ็บบริเวณศีรษะก็เป็นได้

          การรักษาจะใช้หลักการทำให้ศีรษะและดวงตาปลอดโปร่ง และระงับอาการวิงเวียน ส่วนวิธีในการรักษาก็มีหลากหลายวิธีไม่ว่าจะเป็นการฝังเข็ม การรับประทานยาจีน การนวดทุยหนาหรือการจัดกระดูก ซึ่งล้วนแต่เป็นการกระตุ้นเลือดและชี่ให้ขึ้นไปเลี้ยงสมองมากขึ้น ช่วยปรับการทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติ กระตุ้นระบบประสาทVestibular และยังช่วยลดการเกร็งตัวของหลอดเลือดที่แก้วหูได้ด้วย

          วิธีการดูแลตัวเองหากพบว่ามีอาการเวียนศีรษะ สามารถเริ่มจากการเลือกรับประทานอาหารให้เหมาะสมกับสภาพร่างกายหรือกลุ่มอาการของโรค ในบทความนี้จึงอยากแนะนำอาหารที่เหมาะสม และสามารถช่วยบรรเทาอาการเวียนศีรษะได้ดังนี้

กลุ่มอาการหยางของตับทะยานขึ้นสูง

          แสดงอาการวิงเวียนศีรษะ มีเสียงในหู  ปวดแน่นบริเวณศีรษะและตา มักมีอาการหงุดหงิดโมโหง่าย นอนไม่หลับ ฝันมาก หน้าและตาแดง ปากขม

• ชาเก๊กฮวยและดอกฮว๋ายฮวา
  
  
  

ส่วนประกอบ : ดอกเก๊กฮวย ดอกฮว๋ายฮวา ชาเขียว อย่างละ 3 กรัม

ขั้นตอนการทำ : นำดอกเก๊กฮวย ดอกฮว๋ายฮวา ชาเขียวใส่ลงไปในแก้วเก็บความร้อน  ชงด้วยน้ำเดือด ปิดฝาทิ้งไว้ 10 นาที สามารถชงซ้ำได้ 3-5 ครั้ง สามารถจิบได้เรื่อยๆแทนน้ำเปล่า

กลุ่มอาการเสมหะและความชื้นอุดกั้นจงเจียว

          มักพบอาการเวียนศีรษะ หนักอึ้งที่ศีรษะแบบถูกบีบรัด มองเห็นของรอบตัวหมุน แน่นหน้าอก คลื่นไส้  อาเจียนเป็นเสมหะ ปากเหนียว เบื่ออาหาร

• โจ๊กลูกเดือยเมล็ดแอพพริคอท

ส่วนประกอบ : ลูกเดือย 50 กรัม เมล็ดแอพพริคอท 10 กรัม

ขั้นตอนการทำ : ล้างลูกเดือยและเมล็ดแอพพริคอทให้สะอาด นำลูกเดือยใส่ลงหม้อ เติมน้ำเปล่าลงไปในปริมาณที่เหมาะสม ต้มด้วยไฟแรงจนเดือด และเปลี่ยนเป็นไฟอ่อนต้มจนกึ่งสุก หลังจากนั้นใส่เมล็ดแอพพริคอทลงไปต้มต่ออีกประมาณ 10-15 นาที เมื่อกลายเป็นโจ๊กแล้วสามารถปรุงรสด้วยน้ำตาลได้ รับประทานทั้งเช้าและเย็น

กลุ่มอาการเลือดคั่งปิดกั้นทวาร

          มีอาการวิงเวียนปวดศีรษะ ตำแหน่งปวดแน่นอน ร่วมกับพบอาการหูอื้อ หูหนวก นอนไม่หลับ ใจสั่น มีอาการเหม่อลอย ใบหน้าและริมฝีปากมีสีม่วงคล้ำ

• โกฐหัวบัวตุ๋นไข่

ส่วนประกอบ : โกฐหัวบัว 6-10 กรัม ไข่ไก่ 2 ฟอง

ขั้นตอนการทำ : นำไข่ไก่ที่ต้มสุกกับโกฐหัวบัวที่ล้างสะอาดแล้วใส่ลงไปในหม้อ เติมน้ำลงไปในปริมาณที่เหมาะสม ต้มด้วยไฟอ่อนประมาณ 30 นาทีจึงพร้อมรับประทาน

กลุ่มอาการชี่และเลือดพร่อง

            มักแสดงอาการมึนงงศีรษะ ตาลาย เมื่อเคลื่อนไหวมากเกินหรืออ่อนเพลียอาจทำให้อาการกำเริบได้ หน้าซีดขาวหรือซูบเหลือง อ่อนเพลีย ไม่มีแรง ท้องอืด รับประทานอาหารได้น้อยลง

• โจ๊กพุทราจีนถั่วลิสง

ส่วนประกอบ : พุทราจีน 10 ลูก ถั่วลิสง 15 กรัม ข้าวเจ้า 50 กรัม

ขั้นตอนการทำ : นำพุทราจีนและถั่วลิสงที่ล้างสะอาดแล้วใส่ลงหม้อพร้อมข้าวเจ้า ต้มด้วยไฟแรงจนเดือด แล้วเปลี่ยนเป็นไฟอ่อนต้มต่อประมาณ 30 นาที รับประทานได้ทั้งเช้าและเย็น

กลุ่มอาการสารจิงของไตพร่อง

          รู้สึกวิงเวียนศีรษะเรื้อรัง การมองเห็นลดลง นอนน้อย ขี้หลงขี้ลืม กระวนกระวาย ปากแห้ง มีเสียงในหู อ่อนเพลีย ไม่มีแรง ปวดเมื่อยและอ่อนแรงบริเวณเอวและเข่า

• ตุ๋นเซี่ยงจี๊ผักชีล้อม

ส่วนประกอบ : เซี่ยงจี๊2ก้อน ผักชีล้อม หอมแดงสับละเอียด ขิงแผ่นกระเทียมกลีบ เหล้าสำหรับทำอาหาร ในปริมาณที่เหมาะสม

ขั้นตอนการทำ : นำผักชีล้อมและเกลือผสมให้เข้ากันยัดเข้าไปในเซี่ยงจี๊ แล้วปิดให้เรียบร้อย จากนั้นนำใส่หม้อดิน เติมน้ำ หอมแดงสับละเอียด ขิงแผ่น เหล้าสำหรับทำอาหารและกระเทียมกลีบลงไปตุ๋นด้วยไฟปานกลางจนเซี่ยงจี๊สุก สามารถเติมผงชูรสเพิ่มรสชาติได้

          ในส่วนวิธีการป้องกันอาการเวียนศีรษะก็สามารถทำได้ง่ายๆดังนี้

1. นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ

2. รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของคาเฟอีนและแอลกอฮอล์

3. ทำจิตใจให้ผ่อนคลาย

4. ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

5. อยู่ในสภาพแวดล้อมที่อากาศถ่ายเท

          หากอาการวิงเวียนศีรษะเกิดจากโรคกระดูกต้นคอควรระมัดระวังการออกกำลังกายบริเวณคอและบ่า หรือหากเกิดจากความดันโลหิตสูงควรควบคุมความดันโลหิตให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสมร่วมด้วย

------------------------

บทความโดย

แพทย์จีน พิมพิชญ์ มุจลินทโมลี (หมอจีน เจี่ย จิ้ง เหวิน)
贾靖雯 中医师
TCM. Dr.Pimpitch Muchalintamolee (Jia Jing Wen)
แผนกฝังเข็ม